Корпус чувашского языка

Ҫав ҫӗршывсенче шутсӑр пысӑк юханшывсем пур, вӗсем тулса ҫырансенчен тапса тухаҫҫӗ те уй-хире усӑллӑ юшкӑн ларта-ларта хӑвараҫҫӗ.

В этих странах текут огромные реки; когда они разливаются, то покрывают поля плодородным илом.

Умсӑмаx // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Тӑвӑл тухнӑ вӑхӑт пулсан, тинӗс шавласа, кӗрлесе ҫеҫ тӑрать, ун ҫийӗн хумсем ҫӗкленеҫҫӗ, кун пек хумсене вӑйсӑр юханшывсем нихҫан та ҫӗклес ҫук.

Коли время бурно, все превращается оно в рев и гром, бугря и подымая валы, как не поднять их бессильным рекам.

VIII // Куҫма Турхан. Гоголь Н.В. Тарас Бульба: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 126 с.

Анчах юханшывсем пӗр-пӗринчен пачах урӑхла.

А характеры у речек совсем разные.

I сыпӑк // Михаил Юрьев. Корольков Ю.М. Леня Голиков партизан: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 340 с.

Пирӗн ҫӗршывра яланах пӗр вырӑнпа юхман юханшывсем те пур.

В нашей стране есть такие реки, что не текут всё время по одному месту.

Шыв илни // М. Тимофеева. Житков Б.С. Пулӑшу килет: калавсем; вырӑсларан М. Тимофеева куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1951. — 28 с.

Хӗвелтухӑҫӗнчи юханшывсем туллиех мар, ку вара типӗ ҫанталӑк тӑнипе ҫыхӑннӑ.

На востоке реки менее полноводны, что связано с более засушливым климатом.

Эфиопи географийӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D1% ... 0%B9%D3%97

Льюиспа Кларк ҫул тӑршшӗпех кун кӗнекисем ҫырса пынӑ, карттӑсем тултарнӑ, хӑйсем ишнӗ юханшывсем пирки тата тӗл пулнӑ ҫынсем ҫинчен заметкӑсем туса пынӑ.

Льюис и Кларк в течение пути заполняли дневники, карты, делали наброски и заметки о реках, по которым они плыли, и о людях, с которыми встречались.

Льюиспа Кларк экспедицийӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1% ... 0%B9%C4%95

Сирӗн куҫ умне чуллӑ ҫырансенчен анакан шавлӑ юханшывсем, ун ҫыран хӗррисенчи ҫӑра тростник тӗмӗсем, вӑрмансем, — унта халь те тигрсем тӗл пулкалаҫҫӗ-ха, пур енӗпе те курӑнса выртакан сӑртсем курасшӑн: Гималай патне ҫитичченех пӗлӗтелле хӑпаракан пӑр картлашкасем, ту аяккинчи мӗнпур илемлӗх; ҫунӑк тӗслӗ тӗксӗм пушхирсем; бананпа финик ращисем; шуррӑн-симӗссӗн курӑнакан ҫӗр мамӑк уйӗсем тухса тӑраҫҫӗ.

Перед вами пройдут огромные реки, текущие в скалистых берегах и украшенные густыми зарослями тростников, леса, где еще бродят последние тигры, горы во всех их очертаниях; ледяные лестницы, ведущие к небу вплоть до гималайских гигантов, вся яркость предгорий, темная ржавость пустынь, банановые и финиковые рощи, белые с зеленым хлопковые поля.

Шкулта мӗнле вӗрентеҫҫӗ // Александр Клементьев. Тихонов Н.С. Пакистан ҫинчен: калавсем; вырӑсларан А. Клементьев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1953. — 99 с.

Юханшывсем урлӑ каҫнӑ чух нимӗн те тӑвайман енне нимӗҫсем халӗ пире тусем хушшинче тем пысӑкӑш мӑйкӑчпа мӑйкӑчласа илсе пӑвса хурасшӑн иккен.

Проморгав нас на речных переправах, враг надеялся теперь захлестнуть партизанское соединение в горах огромной петлёй.

Тусем хушшинчи сукмаксемпе // Илле Тукташ. Ковпак С.А. Путивльрен Карпата ҫитиччен: повесть. Вырӑсларан И. Тукташ куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 128 с.

Сарлака ман тӑван ҫӗршывӑм, Вӑрмансем, хирсем, юханшывсем!

Широка страна моя родная, Много в ней лесов, полей и рек!

Карпат ҫине похода! // Илле Тукташ. Ковпак С.А. Путивльрен Карпата ҫитиччен: повесть. Вырӑсларан И. Тукташ куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 128 с.

Украинӑри мӗн чухлӗ ҫулсем тӑрӑх ҫил пек вӗҫтерсе ҫӳремен-ши эпӗ унпала, шывсем урлӑ паромсемпе, сулӑсемпе, пӗренесенчен сарса тунӑ кӗперсемпе мӗн чухлӗ каҫарса ҫӳремен-ши ӑна, тата чӑр-чӑр юханшывсем урлӑ хӑйне халлӗнех мӗн чухлӗ каҫа каҫа кайман-ши вӑл!

По каким только дорогам Украины не привелось ей мчаться, через сколько рек переправляться по льду, на паромах, плотах, по наплавным мостам и вброд!

Пирӗн рейд малаллах тӑсӑлать // Илле Тукташ. Ковпак С.А. Путивльрен Карпата ҫитиччен: повесть. Вырӑсларан И. Тукташ куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 128 с.

Кӑнтӑрла эпир вӑрманта канса тӑратпӑр, апат пӗҫеретпӗр, ҫӗрле — вӑрттӑн питӗ хӑвӑрт маршсем туса, вӑтӑр, хӗрӗх, аллӑ километр хушши малалла куҫатпӑр, ҫула май юханшывсем урлӑ каҫмалли кӗперсене, чугун ҫулсем ҫинчи водокачкӑсене, тӑшманӑн склачӗсене пӗтерсе пыратпӑр.

Днём — отдых в лесу, варка пищи, ночью — скрытый марш, стремительный бросок на 30–40–50 километров и по пути — взрывы мостов, железнодорожных водокачек, уничтожение складов противника.

Десна, Днепр, Припять // Илле Тукташ. Ковпак С.А. Путивльрен Карпата ҫитиччен: повесть. Вырӑсларан И. Тукташ куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 128 с.

Вӑл, пирӗн вӑрманти мӗнпур юханшывсем пекех, темиҫе километр тӑрӑшшӗ илемлӗн те чаплӑн вӑрман хушшипе юхса иртет.

Несколько километров тянется она среди леса, красивая и живописная, как все наши лесные реки.

«Шыв хӗрринче пурӑнатӑр – ишме пӗлместӗр!» // Василий Юдин. Кошевая Е. Ывӑлӑм ҫинчен: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1950. — 208 с.

Тайга тӑрӑх, ялсенчен пӑрӑна-пӑрӑна, бурят ҫеҫенхирӗсемпе вӑрмансем урлӑ, Ҫӗпӗрти анлӑ юханшывсем урлӑ каҫа-каҫа утнӑ…

Они шли через тайгу, обходя стороной села и деревни, через бурятские степи, через леса, через широкие сибирские реки…

Тарни // Василий Алагер. Герман, Ю. Феликс Дзержинский: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1953. — 66 с.

Ҫу шӑрӑх, типӗ тӑчӗ, кун пек чухне вара сӑрт-ту ҫинчи юханшывсем тепӗр чух йӑлтах типсе лараҫҫӗ.

Лето стояло сухое, а в это время горные речки высыхают иногда совершенно.

II // Николай Григорьев. Мамин-Сибиряк Д.Н. Тӑрантаракан тата ытти калавсем: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 48 с. — 36–48 с.

Костя пӗлет: вӗсем моряксем мар, юханшыв ҫинче ӗҫлекенсем — водниксем, — моряксем юханшывсем ҫинче мар, тинӗсре ҫеҫ пулаҫҫӗ, — анчах вӗсем шӑпах моряксем пек: йӑлтӑртатса тӑракан тӳмеллӗ кӑвак кительсем тата шурӑ картузсем тӑхӑннӑ.

Костя знает, что они не моряки, а водники моряки бывают на море, а не на реке, — но они совсем как моряки: в синих кителях с блестящими пуговицами и белых фуражках.

Килтен кайни // Николай Евстафьев. Дубов Н.И. Юханшыв ҫинчи ҫутӑсем: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1954. — 144 с.

Халь ӗнтӗ вӑл текех тӗмсем ҫине улӑхса, юханшывсем урлӑ каҫа-каҫа утмарӗ; халь ӗнтӗ вӑл нимӗн шухӑшламасӑрах пӗр анлӑ та пушӑ айлӑм тӑрӑх юхса выртан шарлак шыва май утрӗ.

Больше он уже не поднимался на холмы, не пересекал водоразделов, а брел по отлогому берегу большой реки, которая текла по широкой долине.

Пурнӑҫа юратни // Николай Степанов. Лондон, Джек. Пурнӑҫа юратни: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1951. — 72 с. — 5–34 с.

… Ҫуркунне ҫывхарса килме пуҫласан, хӗвел ӑшӑтса ярса юханшывсем хӑпарма пуҫласан, кайӑк хурсем ним йӗркесӗр кикиклатса вӗҫме тата каҫ пулнӑ вӑхӑтсенче кӑвакалсем ҫунаттисемпе сывлӑша ҫурса иртме пуҫласан, Йӑкӑнат кичемленме пуҫларӗ.

…К весне ближе, когда пригрело солнышко и набухла речка, когда с бестолковым перекликом полетели гуси да засвистели в сумерках крыльями утки, Игнат заскучал.

Балалайкӑллӑ Йӑкӑнат // Леонид Агаков. Троепольский, Г. Н. (1905-1995). Вунҫиччӗмӗш Прохор тата ыттисем: (агроном ҫырса пынисем). [Л. Я. Агаков куҫарнӑ]. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 132 с. — 84–108 с.

Лакпа сӑрланӑ пек йӑлтӑртатакан хытӑ ҫулҫӑллӑ, пысӑк турилкке евӗрлӗ шурӑ чечеклӗ магнолисем; йывӑр сапакӗсене усӑнтарса ӳсекен виноградпа эрешлентерсе тунӑ беседкӑсем; ҫутӑ хупӑллӑ тата питех те лапсӑркка ӳсекен ватӑ пысӑк платансем; табак плантацийӗсем, пӗчӗк юханшывсем, шыв сиккисем, пур ҫӗрте те — клумбӑсем ҫинче, картасем ҫинче, дачӑсен хӳмисем ҫинче — ӳсекен чечек те ырӑ шӑршӑллӑ розӑсем — ҫавсем пурте хӑйсен чечекленекен илемлӗхӗпе ачан айван чунне вӗҫӗ-хӗррисӗр тӗлӗнтереҫҫӗ.

Магнолии, с их твердыми и блестящими, точно лакированными листьями и белыми, с большую тарелку величиной, цветами; беседки, сплошь затканные виноградом, свесившим вниз тяжелые гроздья; огромные многовековые платаны с их светлой корой и могучими кронами; табачные плантации, ручьи и водопады, и повсюду — на клумбах, на изгородях, на стенах дач — яркие, великолепные душистые розы, — все это не переставало поражать своей живой цветущей прелестью наивную душу мальчика.

II // Григорий Алентей. Куприн А.И. Шурӑ йыта: калав. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 46 с.

Ҫырмасем, шарлаксем, пӗчӗк юханшывсем, мӑкланнӑ чулсем ҫине ҫапӑнса, хыттӑн кӗрлеҫҫӗ, анаталла, Тисса еннелле, урнӑ пек васкаҫҫӗ.

Ручьи, потоки и речушки шумно клокотали на мшистых валунах и бешено мчались вниз, к Тиссе.

16 // Василий Алентей. Авдеенко А.С. Тисса хӗрринче: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 196 с.

Юханшывсем, ҫырмасем лӑпкӑнрах юхма тытӑнчӗҫ, вӗсем халь, Горган тӑвӗсем патӗнчи пек, сӑртсене урлӑ касса мар, вӗсен тӑрӑх, юхаҫҫӗ.

Ручьи и речушки уменьшали свой бег и текли не перпендикулярно горам, как на Горганах, а вдоль их подножия.

3 // Василий Алентей. Авдеенко А.С. Тисса хӗрринче: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 196 с.