Поиск

Шырав ĕçĕ:

ҫӗлене (тĕпĕ: ҫӗлен) сăмах форми çинчен тĕплĕнрех пăхма пултаратăр.

«Анчах саламаликшӑн хӑйне май сюжетпа композици меслечӗсем характерлӑ. Паттӑр юмахӗсенче аҫтаха (ҫӗлен) тӗп героя хирӗҫ активлӑ кӗрешет, ҫапӑҫу виҫӗ хутчен пулса иртет, юмахҫӑ тытӑҫӑвӑн кашни самантне тӗплӗн ӳкерет. Саламаликра вара ҫапӑҫу пӗр хутчен ҫеҫ пулса иртет, вӑл кӗске, кашни самантне сӑнлани ҫук. Тӗп герой ҫӗлене нимӗнле вӑй хумасӑр, ҫӑмӑллӑн ҫӗнтерет, тӑшман ӑна хирӗҫ тӑмасть те пек», — тесе ҫырать Н.И. Егоров.
Но, по мнению Н.И. Егорова, в саламалике как сюжет, так и композиционные решения весьма своеобразны. Ученый отмечает характерные особенности богатырских сказок: змей энергичен и решителен в своих действиях; поединок происходит трижды (в саламалике же один раз), каждый момент сражения передается подробно (в саламалике описание боя краткое, создается ощущение, что победа дается герою без особых усилий).

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Ҫапла, Ҫӗлене ҫиме хӗр пани ҫинчен, анчах тӗлӗнмелле хӑватлӑ ҫын тупӑнса мӗскӗне вилӗмрен ҫӑлни пирки тӗлӗнмелле хайлавсем шутласа кӑлара пуҫланӑ54. Ку йышши мотивсене тутар тӗпчевҫи (акӑлчан ученӑйӗн Ричард Фрей шухӑшӗ ҫине таянса) йышӑннӑ сюжетсен шутне кӗртет.
Люди перестали поклоняться змею (дракону), и тогда стали из уст в уста передаваться впечатляющие истории о том, как человек необыкновенной силы спасает от змея отданную ему на поругание несчастную девушку. Татарский исследователь Л. Замалетдинов (отталкиваясь от рассуждений английского ученого Ричарда Фрея) относит подобные мотивы к вышеназванному сюжету.

Ҫӗр ӗҫӗ аталанма ҫеҫ пуҫланӑ чухне нумай халӑх ҫӗлене шыв стихийипе (тӳперипе те, ҫӗр ҫинчипе те) ҫыхӑнтарнӑ.
В эпоху раннего земледелия многие народы связывали водную стихию (как небесную, так и подземную) с образом змея (дракона).

1. Ҫак пухха кӗнӗ текстсенчен вун саккӑрӑшӗ Н.П. Андреев кӑтартмӑшӗнчи 300 А (ҫӗлене ҫӗнтерекен) сюжетпа пӗрлешеҫҫӗ.
1. Восемнадцать текстов, вошедшие в данный сборник, объединеныобщим сюжетом, соответствующим номеру 300 А (победитель змея) в указателе Н.П. Андреева.

«Вӗри ҫӗлене» унччен асӑнтӑм ӗнтӗ.
Помоги переводом

«Еркӗн» поэмӑри топонимика // Аҫтахар Плотников. https://chuvash.org/blogs/comments/6294.html

— Ятсӑр ҫыру ҫӗлене аса илтерет, ҫавна ӑнланма тӑрӑшӑр.
Помоги переводом

4 // Николай Мартынов. Мартынов Н.А. Пурнӑҫ урапи: калавсемпе повеҫсем / Б.Б. Чиндыков пухса хатӗрленӗ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 416 с. — 35-61 с.

Улӑхрӑм ҫӳлӗ ту ҫине, Улӑхрӑм ҫӳлӗ ту ҫине Хура ҫӗлене вӗлерме.
Помоги переводом

Саккӑрмӗш пайӗ // Юхма Мишши. Юхма М. Кӑвал ҫӗмрен: историлле роман. — Шупашкар: «Вучах» библиотеки, 1998. — 352 с.

Ҫӗлене те ҫӗнен, ай, ҫын пур тет, Урхамах пек утпа ҫӳрет, тет.
Помоги переводом

Пиллӗкмӗш пайӗ // Юхма Мишши. Юхма М. Кӑвал ҫӗмрен: историлле роман. — Шупашкар: «Вучах» библиотеки, 1998. — 352 с.

Хураях та халӑх, ай, хушшинче Ҫӗлене те ҫӗнен, ай, ҫын пур тет.
Помоги переводом

Драгунсем вара, хусахсем кӗтмен ҫӗртен тапӑннине сирсе ярайсан, ҫар йӗркине ҫухатмасан, ҫав ҫӗлене пайӑн-пайӑн ваклама пултараҫҫӗ.
Помоги переводом

Патька-патша // Юхма Мишши. Юхма М. Кӑвал ҫӗмрен: историлле роман. — Шупашкар: «Вучах» библиотеки, 1998. — 352 с.

Сехӗрленсе ӳкнӗ Пурис, ал лаппине пиншак ҫаннипе хупласа, ҫӗлене кап! ярса тытрӗ те мӗнпур вӑйне пухса алхапӑл ҫӳлелле, тӗмеске урлӑ хыҫалалла вӑркӑнтарчӗ…
Помоги переводом

Хӑлхасӑр, куҫсӑр вӑрманта // Василий Сипет. Сипет В. Хӑлхасӑр, куҫсӑр вӑрманта: повесть. — Шупашкар, «Пегас» издательство ҫурчӗ, 2017. — 196 с.

Кур-ха ӗнтӗ, ҫӗлене хӗврех ӑшӑтса ӳстернӗ пулать!
Вот тебе, пригрел змею за пазухой!

Виҫҫӗмӗш сыпӑк // Аркадий Малов. Шляху С. Ваня юлташ: повесть. — Шупашкар, Чӑваш АССР Государство кӗнеке издательстви, 1958. — 210 с.

Чӗрӗп ташласа, чупкаласа йӑлӑхрӗ те Иливан умӗнчех ҫӗлене ҫисе ячӗ.
Помоги переводом

9. Шухӑшӑм, ман шухӑшӑм // Куҫма Турхан. Турхан К. С. Сӗве Атӑла юхса кӗрет: Истори романӗ. Иккӗмӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1994. — 559 с.

Унсӑрӑн Гирей арӑмне, ҫав чее хӗрарӑма, вӗре ҫӗлене, Раменскинче усраман пулӗччӗ.
Помоги переводом

8. Кӑрмӑш ҫулӗ // Куҫма Турхан. Турхан К. С. Сӗве Атӑла юхса кӗрет: Истори романӗ. Иккӗмӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1994. — 559 с.

— Вырӑс-паттӑр, ҫӗлене хӑваласа ярсан, хӑйӗн ҫӗршывне кайнӑ.
Помоги переводом

Шулли Иванӗ // Трубина Мархви. Трубина М. Ача чухнехи. Повесть. Калавсем. — Шупашкар, Чӑваш кӗнеке издательстви, 1981. — 288 с. — 3–192 с.

Ватӑ чӑваш ӑна, ҫӗлене пӗтерме пыр, тесе йӑлӑнать.
Помоги переводом

Ӑна хирӗҫ никам та тӑрайман, Халӑх пухӑнать те, ҫӗлене ҫӗнтерекен паттӑра шырама пӗр ӑслӑ ватӑ ҫынна яраҫҫӗ.
Помоги переводом

Анчах хытӑ япала вырӑнне аллине ҫеп-ҫемҫе япала лекнипе, ӑнсӑртран ҫӗлене тӗкӗннӗ евӗр, ӑна аяккалла вӑркӑнтарать.
Но вместо твердого предмета в руках оказалось что-то мягкое и вроде живое, и он инстинктивно швырнул сверток в сторону…

Савтепи // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

Пӗтӗм тӗнче кураймасть сана, вӗре ҫӗлене.
Помоги переводом

7. Ҫӗнӗ хуҫа // Куҫма Турхан. Турхан К.С. Сӗве Атӑла юхса кӗрет: истори романӗ. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1994. — 607 с. — 9–606 с.

Кунпа пӗрле хӑйне хӑй ятларӗ: ҫав ҫӗлене алманчӑ туса хунӑ вӗт-ха ӗлӗк мӑрса, ӑна пуйма, хӑйне хирӗҫ вӑй пуҫтарма пулӑшнӑ!
Помоги переводом

10. Пысӑк карачи сӑмахӗ // Куҫма Турхан. Турхан К.С. Сӗве Атӑла юхса кӗрет: истори романӗ. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1994. — 607 с. — 9–606 с.

Страницы:

Корпус чувашского языка

Поиск

Шырав ĕçĕ:

Сайт:

Статистика