Корпус чувашского языка

Кунсем вӑрӑмланса пыраҫҫӗ, ҫӗрсем кӗскелеҫҫӗ.

Все длиннее становятся дни и короче ночи.

Ҫулталӑк вӑхӑчӗсенче ҫанталӑк епле улшӑнса пырать // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Кунсем кӗскелсе пыраҫҫӗ, ҫӗрсем вӑрӑмланаҫҫӗ.

Дни становятся короче и ночи длиннее.

Ҫулталӑк вӑхӑчӗсенче ҫанталӑк епле улшӑнса пырать // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Аялалла аннӑҫемӗн вӗсем ҫӗнӗрен ҫӗнӗ сийӗн шӑнса пыраҫҫӗ.

Опускаясь вниз, они обмерзают все новыми и новыми слоями льда.

Ҫанталӑк ҫинчен мӗн пӗлмелле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Кӗр вӗҫне ҫитнӗҫемӗн йӗпе-сапаллӑ кунсем нумайлансах пыраҫҫӗ.

Число дней с осадками к концу осени увеличилось.

Эпир хамӑр шкулта ҫанталӑка епле сӑнаса пыни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Уяр кунсем сахалланнӑҫемӗн сахалланса пыраҫҫӗ, пӗлӗтлӗ кунсем нумайланса пыраҫҫӗ.

Число ясных дней с каждым месяцем уменьшалось, а облачность увеличивалась.

Эпир хамӑр шкулта ҫанталӑка епле сӑнаса пыни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫапла ҫӗр хӗвел тавра ҫавӑрӑннӑ майӗпе ҫулталӑк вӑхӑчӗсем улшӑнса пыраҫҫӗ.

Так при движении земли вокруг солнца меняются времена года.

Ҫӗрӗн ҫулталӑкри ҫавӑрӑнӑҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Вӗсем ун айккине пыра-пыра ҫапӑнаҫҫӗ, пароход хыҫҫӑн чайкӑсем вӗҫсе пыраҫҫӗ, ирте-ирте каяҫҫӗ, мачтӑсем ҫине лараҫҫӗ, унтан уйрӑлса юлаҫҫӗ те ҫӗр ҫине каялла таврӑнаҫҫӗ.

Они плещут в его борта. За пароходом летят чайки, обгоняют его, садятся на мачты, а затем отстают и возвращаются назад, на землю.

Европӑран Америкӑна // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ӗлӗкхи шурлӑх тӑрӑх тракторсем ҫӳреҫҫӗ, хӑйсем хыҫӗнчен ҫӗҫӗллӗ пысӑк барабанӗсене туртса пыраҫҫӗ.

Ходят по бывшему болоту тракторы, возят за собой большие барабаны с резцами.

Шурти вутӑлӑх // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Кӳлӗ тӗпӗнче хӑрнӑ курӑксем сийӗн-сийӗн купаланса пыраҫҫӗ.

В глубине болота накапливается слой отмерших растений.

Шурлӑх // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫара урасем мӑкпа витӗннӗ шурлӑх ҫине пуснӑ чух путса анса пыраҫҫӗ.

Босые ноги тонут, как в мягкой подушке, в моховом ковре.

Шурлӑх // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Мускав шывӗ нумай шывлӑ пулса тӑнӑ, халӗ Совет Союзӗн пур енчен те пароходсем Мускава пыраҫҫӗ.

Стала Москва-река многоводной, и пошли пароходы со всех концов Советского Союза к столице.

Этем юханшывсемпе епле усӑ курать // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Пысӑк чулсем ҫине пырса ҫапӑнаҫҫӗ, вӗсем урлӑ каҫа-каҫа каяҫҫӗ, шултӑра чулсене хӑйсемпе пӗрле йӑвантарса ҫулӗсем ҫинче кӗмсӗртеттерсе пыраҫҫӗ.

Наскакивают на каменные глыбы, перекатываются через них, тащат с собой крупные камни, громыхают ими по дну.

Ту шывӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Шывсем малалла та малалла юхса пыраҫҫӗ.

Реки текут дальше и дальше.

Пысӑк юханшыв // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

7. Ҫутӑ шыв хӗрринче ӳсентӑрансем епле улшӑнса пыраҫҫӗ (паллӑсене пӑхӑр).

7. Как изменяется растительность по берегам раки Светлой?

Пӗчӗк ҫырма // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

— Вӑл чӑнах та ҫапла, ҫав пӗчӗк шыв юххисем хӑйсен шывне Чӑрӑшлӑха илсе пыраҫҫӗ те ӑна тултараҫҫӗ.

— Верно, это ручейки текут в Елицу и наполняют ее все больше и больше водой.

Пӗчӗк ҫырма // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ачасем шыв кашни пӑрӑннӑ тӗлтех компас ҫине пӗхаҫҫӗ те хӑйсен ӳкерчӗкӗ ҫине вӑл хытӑрах кукӑрӑлнӑ тӗлсене паллӑ туса пыраҫҫӗ.

Ребята смотрели на компас при каждом повороте и отмечали на своих рисунках крупные изгибы ручья.

Пӗчӗк ҫырма // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Шывсем пур енчен те ҫав вара юхса пыраҫҫӗ.

Потоки воды устремились со всех сторон в овраг.

Вар // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Кӗрлесе юхакан шывсем пур енчен те юхан шыв патнелле пыраҫҫӗ.

Бурные ручьи и речки мчатся со всех сторон к реке.

Ҫумӑр шывӗсемпе ҫурхи шывсем мӗн тӑваҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫӑлкуҫ патне кайӑксем шыв ӗҫме, хурт-кӑпшанкӑ тытма вӗҫе-вӗҫе пыраҫҫӗ.

К роднику прилетают птицы — напиться и половить насекомых.

Ҫӑлкуҫсем // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Тусем ҫинче ҫулсем сӗвек енсемпе пыраҫҫӗ, вӗсем кукӑр-макӑр; тусем хушшинчи ҫулсемпе йывӑр япаласем турттарма пит кансӗр.

Дороги в горах устраивают извилинами по пологим склонам; перевозка груза в горах требует больших усилий.

Ҫӗр ҫийӗпе тӗрлӗрен усӑ кураҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.