Корпус чувашского языка

Инҫет унӑн хӑлхинче шӑпланса-сӳнсех пыракан юрӑ пек илтӗннӗ; хӑйӗн кӗрлевӗпе пӗтӗм тавралӑха тултарса, ҫиллессӗн кӗмсӗртетсе пӗлӗтсем хыҫне пытанакан ҫуркуннехи аслати тӳпе тӑрӑх кӗрлесе-ҫӗмӗрсе кайсан, суккӑр ача ҫав сасса темӗнле хисеплесе-хӑраса итленӗ те, чӗри сарӑлса кайнӑн туйнӑ, пуҫӗнче вара тӳпе айӗнчи анлӑхӑн улӑпла сарлака тӗнчи ҫуралса тӑнӑ.

Даль звучала в его ушах смутно замиравшею песней; когда же по небу гулко перекатывался весенний гром, заполняя собой пространство и с сердитым рокотом теряясь за тучами, слепой мальчик прислушивался к этому рокоту с благоговейным испугом, и сердце его расширялось, а в голове возникало величавое представление о просторе поднебесных высот.

I // Степан Апаш. Короленко В.Г. Суккӑр музыкант: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1957. — 194 с.

Айлӑмлӑ улӑхсенче ҫурхи шыв кӳлленсе тӑрать; ӳпӗннӗ сенкер тӳпепе пӗрле шыв ҫинче палӑракан шурӑ пӗлӗтсем таҫтан шыв тӗпӗнченех шуса иртеҫҫӗ, вара, юлашки пӑрсем ирӗлсе пӗтнӗ евӗр, ерипенех куҫран ҫухалаҫҫӗ.

На поемных лугах стояла вода широкими лиманами; белые облачка, отражаясь в них вместе с опрокинутым лазурным сводом, тихо плыли в глубине и исчезали, как будто и они таяли, подобно льдинам.

VII // Степан Апаш. Короленко В.Г. Суккӑр музыкант: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1957. — 194 с.

Сенкер тӳпе, шурӑ пӗлӗтсем, тӑрна куҫӗ пек тӑрӑ шыв, аквамаринтан пуҫласа изумруд тӗслӗ тӗрлӗ ешӗл ӳсентӑрансем, турачӗсем тӑвансем пек ыталанса ӳсекен йывӑҫсен ушкӑнӗ, симӗс ҫитӗпе витнӗ пек ешӗл ҫаран, анлӑ та сарлака тӳрем вырӑнсем, тарӑн варсем — пурте таса та илемлӗ сӑнлӑ; ҫутҫанталӑк ӗмӗр-ӗмӗрех ҫынсене, вӗсем ҫине кӑтартса: «Манран вӗренӗр» тет.

Синева тверди, белоснежные облачка, прозрачная гладь вод, вся гамма цветов от аквамарина до изумруда, прозрачная сень по-братски обнявшихся ветвей, ковер трав, широкие равнины — все было исполнено той чистоты, которую природа создает в извечное назидание человеку.

VI. Хӗвел тухса саралнӑ вӑхӑтра // Михаил Рубцов. Гюго Виктор. Тӑхӑрвун виҫҫӗмӗш ҫул: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1958. — 282 с.

Микинь ҫӳлелле пӑхать те пуҫ тӳпинче ҫӑра пӗлӗтсем шунине курать.

Микинь глядит вверх, по небу плывут пушистые облака…

Тӗнче мӗн пысӑкӑш // Лина Агеносова. Ванаг, Юлий Петрович. Пӗчӗк Микинӗн пысӑк ӗҫӗсем: [калавсем] / Ю. П. Ванаг. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1959. — 32 с. — 7–8 с.

Тинӗс ҫийӗ майӗпен ҫутӑла пуҫларӗ; горизонтпа тӳпери пӗлӗтсем хушшинче ҫутӑ ярӑм сарӑлсах пычӗ, хумсен тӑррисем кӑпӑксен сирпӗнчӗкӗсемпе йӑлтӑртатма тытӑнчӗҫ.

Мало-помалу цвет моря становился менее темным, просветы на небе расширялись, брызги морской пены стали белеть, на гребнях волн показались белые барашки.

X. Ҫӑлӑнатех-ши? // Михаил Рубцов. Гюго Виктор. Тӑхӑрвун виҫҫӗмӗш ҫул: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1958. — 282 с.

Анчах пӗлӗт горизонта ҫитиех тӑсӑлаймасть: хӗвелтухӑҫӗнче, хуралса тӑракан тинӗспе тӳпене карса илнӗ пӗлӗтсем хушшинче, шурӑмпуҫӑн шупкарах ҫути, ҫӗнӗ кун пуҫламӑшӗ, палӑрать; хӗвеланӑҫӗнче вара тин ҫеҫ аннӑ уйӑхӑн тӗксӗм ҫути те курӑнать.

Но облака эти уже не сползали на море; на востоке показался белесоватый свет — предвестник наступающего дня, на западе виден был бледный свет заходящей луны.

VII. Кам парӑс карать, ҫав шӑпа ярать // Михаил Рубцов. Гюго Виктор. Тӑхӑрвун виҫҫӗмӗш ҫул: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1958. — 282 с.

Уйӑх тухма та вӑхӑт ҫитрӗ, анчах тӳпене лаппипех тачка пӗлӗтсем хупласа илнӗ, ҫавӑнпа уйӑх анса ларас умӗн кӑна курӑнма пултарни пур енчен те палӑрать.

Вот-вот должна была появиться луна, но тяжелые тучи – редкое явление в период солнцестояния и частое в дни равноденствия – затянули небосвод, и, судя по всем признакам, луна должна была проглянуть, уже склонившись к горизонту, лишь перед самым заходом.

II. Ҫӗрлехи тӗттӗмре пыракан караппа пассажир // Михаил Рубцов. Гюго Виктор. Тӑхӑрвун виҫҫӗмӗш ҫул: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1958. — 282 с.

Тӳпере юр пек шурӑ пӗлӗтсем шӑваҫҫӗ.

По небу плыли белые пушистые облака.

38 сыпӑк // Василий Хударсем. Осеева В.А. Ваҫҫук Трубачевпа унӑн юлташӗсем. Повесть. 1-мӗш кӗнеке. Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1955. — 221 с.

Самолёт пӗлӗтсем хушшине кӗрсе пытанчӗ.

Самолет скрылся в облаках.

4 сыпӑк // Василий Хударсем. Осеева В.А. Ваҫҫук Трубачевпа унӑн юлташӗсем. Повесть. 1-мӗш кӗнеке. Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1955. — 221 с.

Пичче хӑйӗн вӑрӑм аллисене ҫӑра пӗлӗтсем еннелле ҫӗклерӗ.

Дядюшка воздел свои длинные руки к мощному своду, заменявшему нам небо.

XXXVII сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ. Жюль Верн. Ҫӗр варрине анса курни: роман. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1947. — 228 с.

Кунти шывӑн пӗр пайӗ ҫӗр айӗнчи хӗрӳлӗхе пула пӑс пулса ҫӳлелле хӑпарма та пултарать; ҫавӑнпа пирӗн пуҫ тӑрринче пӗлӗтсем ҫӳреҫҫӗ, кунсӑр пуҫне ҫӗр чӑмӑрӗ ӑшӗнче, аслатиллӗ ҫиҫӗм кӑларакан электричество та пулса тӑрать.

Возможно также, что вода в водоеме под действием внутриземного огня отчасти испаряется; этим объясняется и образование облаков, нависших «ад нашими головами, и образование электричества, вызывающего грозы внутри плутонического грунта.

XXXVII сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ. Жюль Верн. Ҫӗр варрине анса курни: роман. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1947. — 228 с.

Хура пӗлӗтсем татти-сыпписӗр вутлӑ ҫулӑмпа ялкӑшса тӑраҫҫӗ; электричество пӗр чарӑнми тухса саланать; унта-кунта темӗн чухлӗ шыв юписем сывлӑша ҫурса улӑхса каяҫҫӗ те; кӑпӑкланса каллех аялалла персе анаҫҫӗ.

Тучи мечут огни; электричество разряжается, не переставая; тысячи водяных столбов взлетают в воздух и снова падают в вспененные волны.

XXXV сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ. Жюль Верн. Ҫӗр варрине анса курни: роман. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1947. — 228 с.

Анчах ҫумӑрӗ пирӗн тӗле ҫитичченех пӗлӗтсем уйӑрӑлса кайрӗҫ, тинӗс шавлама пуҫларӗ, ҫӳлерех тӑракан пӗлӗтсенчен хими вӑйӗсем хусканнипе электричество хӑйӗн хӑрушӑ та илемлӗ вӑййине выляма пуҫларӗ.

Не успевает ливень обрушиться на нас, как тучи разверзаются, вздымаются волны и электричество, скопившееся в высших слоях атмосферы благодаря химическим процессам, начинает свою игру.

XXXV сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ. Жюль Верн. Ҫӗр варрине анса курни: роман. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1947. — 228 с.

— Ҫак йывӑр пӗлӗтсем тинӗс ҫинелле, ӑна лапчӑтсах хума хатӗрленнӗ пек, хупӑрласа анаҫҫӗ.

— Тучи нависают над морем, словно собираются раздавить его!

XXXV сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ. Жюль Верн. Ҫӗр варрине анса курни: роман. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1947. — 228 с.

Кӑнтӑр енчен хӑпаракан пӗлӗтсем хӑрушлӑх ҫывхарнине пӗлтереҫҫӗ; аслатиллӗ ҫумӑр ҫывхарса килес умӗн вӗсем тискеррӗн курӑнса шӑваҫҫӗ.

Слоисто-кучевые облака на южной стороне горизонта являют собой грозное зрелище: в них есть нечто неумолимое, как это наблюдается перед грозой.

XXXV сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ. Жюль Верн. Ҫӗр варрине анса курни: роман. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1947. — 228 с.

Ҫанталӑк питех те аван, пӗлӗтсем пит ҫӳлте, урӑхла каласан, ҫӑра мар, шӑратнӑ кӗмӗл евӗрлӗ шурӑ атмосферӑра тӳлеккӗн курӑнса тӑраҫҫӗ.

Погода ясная, иначе говоря, высоко парят легкие облака в атмосфере, напоминавшей расплавленное серебро!

XXXII сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ. Жюль Верн. Ҫӗр варрине анса курни: роман. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1947. — 228 с.

Анчах атмосферӑра ҫӗкленсе ҫӳрекен ик-виҫӗ пӗлӗт куписем икӗ пин чалӑшран кая мар; ҫӗр ҫинчи сывлӑшра шыв нӳрӗ те унтан ҫӳлерех пӑйланса хӑпараймасть, анчах пӗлӗтсем ҫапла ҫӳле хӑпарни пусӑрӑнса ҫирӗпленнӗ сывлӑшран килнӗ пулмалла.

Но иные облака проносились на высоте, вероятно, не менее двух тысяч туазов; это была абсолютная высота, превышающая высоту, до которой доходят земные испарения, что, несомненно, следует приписать значительной плотности воздуха.

XXX сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ. Жюль Верн. Ҫӗр варрине анса курни: роман. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1947. — 228 с.

Ҫӳле хӑпарса кайнӑ пӗлӗтсем ҫинче электричество хумӗсен ҫутӑ пайӑркисем тӗлӗнмелле выляса тӑраҫҫӗ; пӗлӗтсен аяларахри сийӗсем тӗксӗм хурарах курӑнаҫҫӗ, час-часах уйӑрӑлса кайнӑ икӗ сийлӗ пӗлӗт хушшинчен ҫап-ҫутӑ пайӑрка та шӑтарса тухать.

Электрические волны создавали удивительную игру света, преломляясь в облаках, высоко стоявших в небе, резкие тени ложились порою на их нижний край, и часто в разрыве облаков вспыхивал луч удивительной яркости.

XXX сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ. Жюль Верн. Ҫӗр варрине анса курни: роман. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1947. — 228 с.

Мӑнӑн шухӑшпа ҫакӑнта, атмосфера ытла та вӑйлӑ пусарса тӑракан ҫӗрте, шыв пӑсланса ҫӳлелле улӑхас та ҫук пек; анчах ҫапах та, эпӗ пӗлеймен физика законӗсен сӑлтавӗсем пирки, тачка пӗлӗтсем ҫӗкленсе ҫӳреҫҫӗ.

Я полагал, что при столь сильном атмосферическом давлении испарения воды не могло быть, а между тем благодаря еще неизвестной мне физической причине густые тучи собирались в воздухе.

XXX сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ. Жюль Верн. Ҫӗр варрине анса курни: роман. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1947. — 228 с.

Манӑн пуҫӑм тӑрринчи ҫӗр тӳпине пӗлӗт тесе те калама юрать, пӑхсан, пӗр-икӗ кунтанах чӗреслетсе вӑйлӑ ҫумӑр пулмалли пысӑк пӗлӗтсем шукаласа ҫӳрени курӑнать.

Свод пещеры, если хотите, небо, как бы затянутое тучами, образовавшимися из водяных паров, грозило через несколько дней обрушиться на Землю проливным дождем.

XXX сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ. Жюль Верн. Ҫӗр варрине анса курни: роман. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1947. — 228 с.