Корпус чувашского языка

Нумаях та пулмасть ун вырӑнӗнче сап-сарӑ хир ҫеҫ выртатчӗ, халӗ унта пит аван ҫуртсенче нефть тупнӑ ҫӗрте ӗҫлекен темиҫе пин рабочи пурӑнать.

Еще недавно на его месте была голая степь, а теперь здесь, в прекрасных зданиях, живут тысячи рабочих-нефтяников.

Кавказра нефть кӑларни // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Акӑ ҫул пӑрӑнса тухнӑ ҫӗрте пӗр завод курӑна пуҫларӗ.

За поворотом виднеется завод.

Урал тӑвӗсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Аялалла пӑхсан, пуҫ та ҫавӑрӑнса каймалла ҫӳллӗ ҫӗрте ансӑр сукмак тӑрӑх пӗрмай ҫӳлелле улӑхни пурне те пит ывӑнтарчӗ.

Долгий подъем по узкой тропе на головокружительной высоте очень утомил всех.

Кавказ тӑвӗсем хушшинче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫавӑн пек ҫӳллӗ ҫӗрте никам та пурӑнмасть.

Никто не живет на такой высоте.

9. Тусем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Урал тӑвӗсем инҫетри ҫур ҫӗрте, тундра зонинче пуҫланаҫҫӗ те, тайга, хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирсен зонисем урлӑ тӑсӑлса кайса, типӗ ҫеҫенхирсенче пӗтеҫҫӗ.

Уральские начинаются на далеком севере, в зоне тундры, тянутся к югу через зоны тайги, черноземных степей и заканчиваются в сухих степях.

9. Тусем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Нумаях та пулмасть путлӑхлӑ шурлӑхсем ҫеҫ саралса выртнӑ ҫӗрте халӗ паха ӳсентӑрансем ӗрчетеҫҫӗ.

И там, где еще недавно были топкие болота, разводят ценные растения.

Колхидӑри шурлӑхсем вырӑнне хитре садсем пулаҫҫӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Шурлӑхсем сарӑлса выртнӑ ҫӗрте ҫеҫ вӑрман чӑтлӑхӗ уҫӑлса каять.

Лесная чаща расступается только там, где раскинулись болота.

Ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӑл тусен тӑррисенче нумай ҫӗрте ӗмӗрхи юр тата пӑр выртать.

Многие их вершины покрыты вечным снегом и льдами.

Ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Карта ҫине пӑхсан, эсир ҫакна куратӑр: Кавказӑн Хура тинӗс хӗррипе выртакан вырӑнсен сарлакӑшӗ пур ҫӗрте те пӗр пек мар.

Если посмотрите на карту, то вы увидите, что ширина Кавказского побережья не везде одинакова.

Ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Уйрӑм пӗччен хуҫалӑх вырӑнне халӗ пур ҫӗрте те колхозсем.

Вместо единоличного хозяйства всюду колхозы.

Крымӑн кӑнтӑрти хӗрринче хуҫалӑх тата халӑх пурӑнӑҫӗ епле лайӑхланса пырать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫӳлерехре, ҫумӑр нумайрах ҫунӑ ҫӗрте, ҫулҫӑллӑ йывӑҫсем курӑнаҫҫӗ: юман, каврӑҫ, бук тата тӗрлӗрен йывӑҫ тӗмӗсем нумай.

Выше, где выпадает больше влаги, появляются лиственные деревья: дуб, ясень, бук, много кустарников.

Ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пур ҫӗрте те вырӑс ҫарӗсем тӑнӑ.

Повсюду стояли русские войска.

Октябрьти социализмлӑ Аслӑ революциччен пушӑ хирсен зонинчи халӑх мӗнле пурӑннӑ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пур ҫӗрте те узбексен ялӗсем сапаланса лараҫҫӗ.

Повсюду были раскиданы селения узбеков.

Тухӑҫлӑ ҫӗр айлӑмӗнче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем пӗр-пӗр ҫӗрте кӗтӳ кӗтме юрӑхлӑ вырӑн тупаҫҫӗ те унта кӗҫҫе юртӑсем лартаҫҫӗ, вара выльӑх курӑка ҫисе пӗтериччен ҫавӑнта пурӑнаҫҫӗ.

Выберут где-нибудь подходящий участок в степи, установят войлочные палатки и живут здесь, пока скот не выест траву.

Типӗ ҫеҫенхирсенче пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хӑшпӗр ҫӗрте хӗвел ҫуттипе тӑварлӑ кӳлӗсем ҫуталса выртаҫҫӗ.

Местами блестели на солнце соленые озера.

Типӗ ҫеҫенхирсенче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пур ҫӗрте те столовӑйсем, кухньӑсем, ача сачӗсем, яслисем уҫнӑ.

Всюду столовые, фабрики-кухни, детские сады, ясли.

Ӗлӗкхипе хальхи Донбасс // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Машинӑсем хӑйсемех улӑма силлесе тӑнӑ ҫӗрте татти-сыпписӗр аялалла улӑм анса тӑрать.

По огромным самотрясам молотилок непрерывно струится обмолоченная солома.

Ҫеҫенхирте тырӑ вырса пуҫтарнӑ чух // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пур ҫӗрте те ҫӗнӗ ҫулсем хывнӑ.

Повсюду проложены новые дороги.

Ҫеҫенхирте тырӑ вырса пуҫтарнӑ чух // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Унта пур ҫӗрте те тенӗ пекех машинӑсемпе ӗҫлеҫҫӗ: машинӑсемпе сухаласа акаҫҫӗ, тыррине те машинӑсемпех пуҫтарса кӗреҫҫӗ.

Вся работа в них — вспашка, посев и уборка урожая — ведется машинами.

Совет влаҫӗ вӑхӑтӗнче хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирте ялхуҫалӑхӗ мӗнле ҫӗнелсе пырать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫав темиҫе пиншер километр тӑсӑлса выртакан ҫеҫен-хирте пур ҫӗрте те ҫиелте темӗн хулӑмӑш хура тӑпра выртать.

Вся эта тянущаяся на тысячи километров степь покрыта мощным пластом чернозема.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.