Новые
29. Механикӑн виҫҫӗмӗш законӗ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
28-мӗш параграфра кӑтартнӑ опытсене те, тата хӑвӑр шухӑшласа кӑларма пултаракан ытти опытсене те ҫавӑн пекех ӑнлантарма пулать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Акӑ мӗншӗн ӗнтӗ ҫапсан е шаккасан сисӗнмелле мар сахал хускалтӑр тесен, ҫапу вӑйне тӳсекен япаласене: сунтала, машина станне т. ыт. те питӗ пысӑк тӑваҫҫӗ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ft малтанхи опытри пек пӗлтерӗшлӗ пулсассӑн, mv те малтанхи пӗлтерӗшлех пулать, анчах та халь m масса малтанхинчен темиҫе хут пӗчӗккӗ, ҫавӑнпа v ҫавӑн чухлӗ хутах ӳсрӗ, ҫавӑнпа вара чашка сисӗнмеллех хускалма пултарать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Малтанхи опыта тарасан чашкисем ҫине йывӑр япаласем хумасӑр туса пӑхсан, урӑхла каласан, ҫав t вӑйпах тивсен, тараса чашки ӑна питӗ хӑвӑрт ҫапса илсен те хускалма пултарать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Халь ӗнтӗ тивсе тӑни (действи) вӑхӑчӗ нумая пырать; вӑй импульсӗ, движени хисепӗ, ҫапла вара, хӑвӑртлӑх та, нульрен урӑхла пулаҫҫӗ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫав пӗчӗк патаках икӗ чашкӑран пӗрин ҫине хурсан, ҫав чашка аялалла анать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ft тата mv произведенисем практика енчен нуле ҫывӑх пулаҫҫӗ; ҫавӑнпа вара v хӑвӑртлӑх та нуль пулать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Тарасан пӗршайлӑхӗ пӑсӑлмасть.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Беранже тараси ҫинче икӗ йывӑр япалана (тараса чӑтма пултарнӑ таран) шайлаштарса хурар та пӗр япалине питӗ хӑвӑрт (t нуле ҫывӑх) ҫӑмӑл металран тунӑ пӗчӗк патакпа ҫапса илер.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
F вӑй нумай t вӑхӑт хушши тивсе тӑрсан, произведени нульрен урӑхла пулать, mv те, апла вара v те нульрен урӑхла пулаҫҫӗ, ҫавӑнпа кире пуканӗ куҫма тытӑнать те.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Кире пуканӗн масси пӗчӗккӗ пулсан, вӑл куҫма тытӑнма пултарать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Мӗншӗн тесен калт туртсан вӑхӑт сахал каять, t нуле ҫывӑх пулать, Ft произведени те нуле ҫывӑх пулать, апла вара mv те кире пуканӗшӗн нуле ҫывӑх пулать; кире пуканӗн m масси пысӑк пулсан, унӑн v хӑвӑртлӑхӗ практика тӗлӗшӗнчен нульпе тан пулать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Мӗншӗн апла?
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Хӑвӑрт (калт) туртсан, аялти ҫип татӑлать, пукан пӗр хускалмасӑрах юлать; майӗпен туртсан, ҫӳлти ҫип татӑлать, пукан вара куҫма тытӑнать (ӳкет).
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Стойка айне ҫинҫе ҫиппе кире пуканӗ ҫакса хурар та ҫав кире пуканӗ ҫумне ҫавӑн пек ҫипех ҫакса ярар.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Иккӗмӗш законӑн формулине кӗрекен тӑватӑ величинан шайлашӑвне, качество енчен те пулсан, мӗнле сӑнавсемпе тӗрӗслеме пулать-ха?
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
х-па у величинасемшӗн единицӑсене х = 1 пулсан у = 1 пулмалла туса суйласа илсен, хутлаканни те k = 1 пулать, вара малта кӑтартнӑ пӗртанлӑха ҫакӑн пек тӗслӗ ҫырма пулать:
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пропорциональноҫӑн хутлаканнипе ҫакӑн пек чухне усӑ кураҫҫӗ: величинасем пӗр-пӗринпе пропорциллӗ иккенне, урӑхла каласан, пӗр величинана темиҫе хут ӳстерсен тепӗр величина та, малтанхипе ҫавӑн пек ҫыхӑнупа ҫыхӑнса тӑраканскер ҫавӑн чухлӗ хутах ӳснине — математикӑлла кӑтартмалла пулсан усӑ кураҫҫӗ, ҫапла акӑ, пӗр у величина тепӗр х величинапа турӗ пропорциллӗ пулсассӑн вара уйрӑм пӗлтерӗшсем валли тата вӗсене тивӗҫлӗ пӗлтерӗшсем валли ҫапла ҫырма пулать:
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
m массӑшӑн, v тата v₀ хӑвӑртлӑхшӑн тата t вӑхӑтшӑн виҫӗ единицисене йышӑнса хунӑ тесе шутласа, вӑйӑн единици тесе ҫакӑн пек вӑя: вӑхӑтӑн единицинче массӑн единици хӑвӑртлӑхне единицӑпа тан чухлӗ улӑштаракан вӑя йышӑнма пулать; вӑйӑн единицине ҫавӑн пек суйласа илсен, пропорциональноҫӑн хутлаканӗ единицӑпа тан пулса тӑрать; вара малта кӑтартнӑ пӗртанлӑх тата величинасен хуть те мӗнле пӗлтерӗшӗсемшӗн те ҫакӑн пек пулса тӑрать:
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.