Новые
Ҫӗр ҫинчи япаласен йывӑрӑш вӑйӗ те Ҫӗрпе япалан массисен произведенийӗпе тӳрӗ пропорциллӗ, вӗсем хушшин квадрачӗпе хирӗҫле пропорциллӗ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫапла майпа ӗнтӗ Ньютон Уйӑха Ҫӗр туртса тӑнипе Ҫӗр ҫинчи йывӑрӑш вӑйӗ пӗр майлӑ иккенне кӑтартса панӑ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Вара икӗ вӑй та пӗртанах пулнӑ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак задачӑна татса пама Ньютон ҫапла шутланӑ: йывӑрӑш вӑйӗ хушӑ (инҫӗш) квадрачӗпе пропорциллӗ улшӑнса пырать, тенӗ; вара Ҫӗр центрӗнчен Уйӑх инҫӗшӗнче йывӑрӑш вӑйӗ мӗнле пулмаллине шутласа кӑларнӑ; ҫапла шутласа тупнӑ числона Ҫӗр Уйӑха тивекен варринелле туртакан вӑй пысӑкӑшпе танлаштарса пӑхнӑ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак закона иккӗмӗш вӑй та — Ҫӗр ҫинчи йывӑрӑш вӑйӗ те пӑхӑнать-ши?
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗрремӗш вӑй пӗр-пӗрин хушшин квадрачӗпе пропорциллӗ улшӑнса пырать.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак икӗ вӑй та пӗр пекех-ши, е вӗсем пӗр-пӗринчен ӑраснарах-ши? — тесе ыйтма пулать.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Уйӑх Ҫӗрӗн спутникӗ пулнӑ май, Ҫӗр икӗ вӑйӑн ҫӑлкуҫӗ пулса тӑрать: 1) Ҫӗр Уйӑха туртса тӑракан вӑйӑн тата 2) йывӑрӑш вӑйӗн е Ҫӗр ҫинчи япаласене Ҫӗр хӑйӗн центрӗ патнелле туртса тӑракан вӑй.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
125. Уйӑха Ҫӗр туртса тӑни.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫакна манма юрамасть: механикӑн виҫҫӗмӗш законӗ тӑрӑх, икӗ япалана та пӗртан вӑйсемех, анчах хирӗҫле енлӗскерсем, тивеҫҫӗ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак япаласем пӗр-пӗрне туртса тӑнин законӗпе пӗлӗт ҫинчи япаласен движенийӗсем тӗлӗшпе пулакан мӗнпур шутлавсене тунӑ чух усӑ кураҫҫӗ, ҫапла шутласа кӑларнисем вара сӑнанисемпе лӑпах пӗр пек пулаҫҫӗ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавна малтанхи пӗртанлӑха тивӗҫлӗ вырӑна кӗртсе лартса, ҫакна тупатпӑр: Ҫак пӗртанлӑх ӗнтӗ вӑйсемпе инҫӗш квадрачӗсем хирӗҫле пропорциллӗ пулнине кӑтартать.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
анчах та, отношени вӑл Кеплерӑн виҫҫӗмӗш законӗ тӑрӑх пулать.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
ҫакӑнтан ӗнтӗ,
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Иккӗмӗш планетӑн 1 г массине тивекен вӑй:
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Вара Хӗвел планета массин центрӗнчи 1 г-а тивекен F₁ вӑй варринелле туртакан вӑй формули тӑрӑх ҫапла пулать:
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Калӑпӑр, R₁ тата R₂ — икӗ планетӑпа Хӗвел хушшинчи вӑтам инҫӗшсем: Т₁ тата Т₂ — вӗсем Хӗвел тавра ҫавӑрӑннин периочӗсем.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Планетӑсен орбитине ҫавракӑш вырӑнне йышӑнсан, Хӗвел планетӗсене туртса тӑракан вӑй вӗсен хушши квадрачӗпе хирӗҫле пропорциллӗ пулнин законне ҫакӑн пек ансат майпа шутласа кӑларма пулать.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫав движени законӗсемех спутниксемшӗн те вырӑнлӑ пулса тӑнине пула, планетӑпа спутник хушшинче, пӗтӗмлетсе каласан, пӗлӗт ҫинчи икӗ япала хушшинче ҫав япаласене иккӗшне те тивсе тӑракан, вӗсен массисене тӳрӗ пропорциллӗ, вӗсен центрӗсем хушшин квадрачӗпе хирӗҫле пропорциллӗ вӑйсем пур.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Планетӑсем Хӗвел тавра ҫавӑрӑннӑ чухне вӗсене тивекен варринелле туртакан вӑя шутласа кӑларнӑ чух Ньютон ҫакна тупнӑ: планетӑна Хӗвел мӗнле вӑйпа туртса тӑни Хӗвелпе планетӑн массисен произведенийӗпе тӳрӗ пропорциллӗ тата вӗсем хушшин квадрачӗпе хирӗҫле пропорциллӗ (ҫакӑнта шар евӗрлӗ массӑсем хушшинчи инҫӗшӗ выринке вӗсен центрӗсем хушшине йышӑнмалла; урӑхла каласан, шутланӑ чухне шар евӗрлӗ япалан мӗнпур массине центрта пухӑнса тӑнӑ тесе шутламалла).
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.