Новые
Точка пӗр тапранмасӑр тӑнӑ ҫӗртен пӗртикӗс хӑвӑртланса куҫса пыма тытӑнать пулсан, урӑхла каласан, пуҫламӗш хӑвӑртлӑх v₀ = 0 пулсан, пӗртикӗс хӑвӑртланакан движенин уравненийӗсем ҫакӑн пек ансатрах формӑллӑ пулаҫҫӗ:
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫакӑн пек куҫса пыраҫҫӗ ӗнтӗ станцирен тапранса каякан поездсемпе пароходсем, пӑшал кӗпҫи ӑшӗнчи персе янӑ пуля, — вӗсем куҫса пынине пӗртикӗс хӑвӑртланакан движени тесе ҫывхартса каласан.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Нумай чухне япалан пӗртикӗс хӑвӑртланакан движенийӗ пӗр-пӗр точкӑран, япала малтан хускалмасӑр тӑнӑ тӗлтен тапранса кайма пултарать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
21. Пуҫламӗш v₀ = 0 хӑвӑртлӑхпа тапранса пӗртикӗс хӑвӑртланакан движенин уравненийӗсем.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Вара трапецин иккӗмӗш пайӗ нульпа тан пуҫламӗш хӑвӑртлӑхпа тапранса кайса малалла пӗртикӗс хӑвӑртланса куҫса пынӑ ҫула кӑтартать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Малтанхи пайӗ точкӑн пуҫламӗш v₀ хӑвӑртлӑхпа пӗртикӗс куҫса пырса кайнӑ ҫулне кӑтартать; иккӗмӗш пайӗ пӗтӗмӗшле формулӑран, унта v₀ = 0 тесе шутласан, пулать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
ОADС трапецин лаптӑкӗ ОАВС = v₀t прямоугольник лаптӑкӗнчен тата АВD = at² треугольник лаптӑкӗнчен тӑрать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫакӑнтан ӗнтӗ, пӗртикӗс улшӑнакан движенире вӑхӑт хушшинче кайнӑ ҫул, хисеп енчен илсен, ҫакӑнпа тан пулать: Ҫапла пӑхса тухнинчен акӑ мӗн курӑнать: величина пӗртикӗс улшӑнакан движенин вӑтам хӑвӑртлӑхӗ пулса тӑрать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Анчах ОADС фигура трапеци пулса тӑрать, унӑн параллельлӗ енӗсем ОА = v₀ тата DС = v = v₀ + at, ҫӳллешӗ ОС = t.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑнпа пӗртикӗс улшӑнса куҫса пынӑ чух кайнӑ ҫул, хисеп енчен илсен, хӑвӑртлӑх графикӗпе, вӑхӑт тӗнӗлӗпе тата мӗнле вӑхӑт хушшинче кайнӑ ҫула шутлатӑн — ҫав вӑхӑтӑн пуҫламӑшӗпе вӗҫне тивӗҫлӗ ординатӑсемпе карталанса тӑракан фигурӑн лаптӑкӗпе (пределра) тан шутланма пултарать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Хӑвӑртлӑх сикчевлӗ улшӑнакан вӑхӑт хушшисене кӗскетнӗҫемӗн хӑвӑртлӑхсен графикӗн хуҫкаланчӑк линийӗ тӳрӗ линиллӗ АО график патне ҫывхарса пырать, тата куҫса пынин ҫулне хисеп енчен кӑтартакан прямоугольниксен лаптӑкӗсен сумми те ОАDС трапецин лаптӑкӗ патне ҫывхарса пырать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫав пуҫра шухӑшлакан движенирен, темиҫе пӗртикӗс движенирен тӑраканскертен, чӑн-чӑн движени патне, пӗртикӗс улшӑнакан движени патне тата ытларах ҫывхарас тесе, хӑвӑртлӑх сикчевлӗ улшӑнакан вӑхӑт хушшисене кӗскетсе пырас пулать, апла пӗр пӗртикӗс движени тепӗринпе улшӑнать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Апла вара хӑвӑртлӑхсен тепӗр картлашкаллӑ графикӗ пулса тӑрать; ҫак пуҫра шухӑшлакан пӗртикӗс движенисен ҫӗнӗ ӗречӗн пӗтӗм ҫулӗ хисеп енчен ҫак прямоугольниксен лаптӑкӗсен суммипе тан пулать:
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Эпир пуҫра шухӑшлакан ҫак движени чӑнни пекрех пултӑр тесе, пӗртикӗс движенисен хӑвӑртлӑхӗсем кашни ҫур секунда вӗҫӗнче а/2 чухлӗ улшӑнаҫҫӗ тесе шухӑшлар.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Паллах ӗнтӗ, ҫак шутласа кӑларнӑ ҫул улшӑнакан движенин чӑн ҫулӗнчен урӑхла пулать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑн пек пуҫра шухӑшлакан пӗртикӗс движенисен ӗречӗн пӗтӗм ҫулӗ вара хисеп енчен малтанхи пекех прямоугольниксен лаптӑкӗсен суммипе тан пулать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Апла вара пӗртикӗс движенисен кашнин хӑвӑртлӑх графикӗ абсциссӑсен тӗнӗлӗпе параллельӗ тӳрӗ лини пулать, пуҫра шухӑшлакан пӗтӗм движенин пӗтӗм графикӗ вара картлашкаллӑ хуҫкаланчӑк лини пулса тӑрать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Эпир ҫак тӗпчесе вӗренекен улшӑнакан движение пуҫра урӑх тӗрлӗ движенипе, ак ҫакӑн пеккипе улӑштарар: вӑл движени темиҫе пӗртикӗс движенисенчен тӑрать, вӗсен хӑвӑртлӑхӗсем вара секунда пӗтнӗ чух а пысӑкӑш сиксе улшӑнаҫҫӗ.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗртикӗс улшӑнакан движени хӑвӑртлӑхӗн графикӗ абсциссӑсен тӗнӗлӗ ҫине чалӑшса тӑнипе, ҫак халь тупнӑ правилӑпа тӳрех усӑ курма май килмест.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗртикӗс движени хӑвӑртлӑхӗн графикне пӑхса тухнӑ чухне эпир ҫакна пӗлтӗмӗр: точка пӗртикӗс куҫса пынӑ чух кайнӑ ҫул хисеп енчен хӑвӑртлӑх графикӗпе, абсциссӑсен тӗнӗлӗпе тата ординатӑсемпе, движени пуҫламӑшӗпе вӗҫне тивӗҫлӗскерсемпе, картланса тӑракан прямоугольникӑн лаптӑкӗпе тан.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.