Корпус чувашского языка

Вӗсем Ҫӗрӗн юлашки кунӗ ҫитрӗ, ҫут тӗнче пӗтсе килчӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Они думают: наступил последний день Земли, гибнет вселенная.

Хӗвел тӗттӗмленни // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫӗрӗн сывлӑшӗ комета хӳрин газӗнчен миллиардшар хут ҫӑрарах.

Дело-то в том, что воздух Земли в миллиарды раз плотнее, чем газы кометного хвоста.

Ҫӗрпе комета ҫапӑнни // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Комета етрине пырса ҫапӑннинчен Ҫӗрӗн унӑн хӳри витӗр тухма ытларах май пур — кометӑн хӳри ҫӗршер миллион километра ҫити тӑсӑлать, вӗсен сарлакӑшӗ те калама ҫук анлӑ.

Возможность для Земли пройти через хвост кометы гораздо больше, чем возможность столкнуться с ее ядром, — ведь кометные хвосты тянутся на десятки и сотни миллионов километров, и ширина их громадна.

Ҫӗрпе комета ҫапӑнни // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫӗрӗн масси метеоритсем ӳкнипе кашни ҫул ӳссе пырать пулин те, кун пек ӳсни вӑл питӗ сахал.

Масса Земли, хотя и увеличивается каждый год от падения метеоритов, но увеличение это ничтожно.

Ҫӑлтӑр ҫумӑрӗсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Хӗвел Ҫӗртен пӗр еннелле, Юпитер тепӗр еннелле пулсан, шӑпах тепӗр майлӑ пулса пырать: Хӗвел Ҫӗре хӑй еннелле, Юпитер хӑй еннелле туртать, ун чухне вара Ҫӗрӗн Хӗвел патнелле туртӑнса тӑрасси кӑштах вӑйсӑрланать.

Когда Солнце по одну сторону от Земли, а Юпитер по другую, получается как раз наоборот: Солнце тянет Землю к себе, а Юпитер к себе, и сила притяжения Земли к Солнцу немного ослабевает.

Нептун // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Пысӑк планетӑсен тытӑмӗ пачах шалти планетӑсен — Ҫӗрӗн, Марсӑн, Венерӑн, Меркурин тытӑмӗ пек мар.

Устройство, или, как говорят, строение, планет-гигантов совсем не такое, как строение внутренних планет: Земли, Марса, Венеры и Меркурия.

Юпитер // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫак планета ҫийӗнче атмосфера пусӑмӗ Ҫӗрӗн 18 километр ҫӳлӗшӗнчи пусӑмӗ майлӑ.

На поверхности этой планеты атмосферное давление такое, какое на Земле наблюдается на высоте 18 километров.

Марс // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Марсӑн хӗрлӗ тӗсӗ типӗ ҫӗрӗн хӗрлӗрех тӗсӗнчен килет.

Красный цвет Марса происходит от красноватой окраски суши.

Марс // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ку вӑл Хӗвелпе Ҫӗрӗн вӑтам инҫӗшӗнчен 22 миллион км ытларах.

Это на 22 миллиона больше, чем на средней дальности Солнца и Земли.

Пӗрремӗш искусственнӑй планета // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Космически лаборатори атмосфера тулашӗнчи Ҫӗрӗн ҫӗнӗ спутникӗ пулать.

Космическая лаборатория будет новым, вторым спутником Земли.

Уйӑха тӗпчесе сӑнани // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫӗрӗн ҫӑра атмосфери пирӗн ракетӑна чарма пулӑшрӗ.

Плотная атмосфера Земли помогла остановить нашу ракету.

Уйӑха тӗпчесе сӑнани // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ученӑйсем Ҫӗрӗн ҫутине мӗнле виҫме пултарнӑ-ха?

Как могли ученые измерить яркость света Земли?

Мӗн вӑл ҫӑлтӑр, мӗн вӑл планета? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Эпир Ҫӗр ҫине Уйӑх ҫинчен пӑхма пултарнӑ пулсан, пире Ҫӗрӗн ҫавракӑшӗ Уйӑхран вунпилӗк хут пысӑкрах, сакӑрвунӑ хут ҫутӑрах курӑннӑ пулӗччӗ.

Если посмотреть на Землю с Луны, то Земля покажется нам диском, площадь которого в пятнадцать раз больше Луны и который раз в восемьдесят ярче ее.

Мӗн вӑл ҫӑлтӑр, мӗн вӑл планета? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫӗрӗн тепӗр енче, Хӗвел ҫутатман ҫӗрте, пӑрлантаракан сивӗ, ӗмӗрхи тӗттӗм тӑнӑ пулӗччӗ!

И какой леденящий холод и вечный мрак царили бы тогда на другой, неосвещенной, стороне Земли!

Ҫӗр ҫинче мӗншӗн кунпа ҫӗр пулать? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫӗрӗн ҫав енче хӑрушӑ, пурне те ҫунтарса яракан кӑвар тӑнӑ пулӗччӗ.

Какой страшный, все сжигающий жар господствовал бы на этой стороне!

Ҫӗр ҫинче мӗншӗн кунпа ҫӗр пулать? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫӗрӗн ҫаврӑну тӗнӗлӗ тимӗр йӗп мар — вӑл пире курӑнман, эпир ӑсра шухӑшлакан йӗр кӑна, Ҫӗр ҫав лини тавра ҫаврӑнать; тӗнӗл тӑршшӗ — вуникӗ пин ытларах километр.

У Земли ось вращения не металлическая спица, а невидимая, воображаемая линия, вокруг которой вращается Земля; длина оси — двенадцать с лишним тысяч километров.

Ҫӗр ҫинче мӗншӗн кунпа ҫӗр пулать? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫӗрӗн пуянлӑхӗ нихҫан та иксӗлмест.

Богатства Земли хотя и ограниченны, но очень велики.

Ҫӗр чӑмӑрӗ мӗн пысӑкӑш? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Вӗсем, Ҫӗрӗн мӗнпур пурлӑхне хӑйсен аллинче тытса тӑрас тесе, халӑха улталаҫҫӗ.

Они обманывают простой народ, чтобы держать все богатства Земли в своих руках.

Ҫӗр чӑмӑрӗ мӗн пысӑкӑш? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Акӑ мӗн пысӑкӑш пирӗн Ҫӗрӗн масси!

Вот как велика масса нашей Земли!

Ҫӗр чӑмӑрӗ мӗн пысӑкӑш? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫӗрӗн калӑпӑшӗ мӗн пысӑкӑш-ши?

Как велик объем Земли?

Ҫӗр чӑмӑрӗ мӗн пысӑкӑш? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.