Поиск
Шырав ĕçĕ:
1911-мӗш ҫулта Иртыш шывӗн сулахай ҫыранӗ тӑрӑх тӑсӑлакан Алтай тӑвӗсен Калбинск ту хырҫине тӗпчесе вӗреннӗ май эпӗ ҫакна асӑрхарӑм: ҫак ту хырҫи хӗвеланӑҫӗнче те, хӗвелтухӑҫӗнче те Иртыш ҫумӗпе иртет, ҫавӑнпа вӑл тӑршшӗпех пӗр евӗрлӗ пулмалла пек, анчах унӑн хӗвеланӑҫ енчи пайӗ Семипалатинск патӗнче чылай лутра тата питӗ яка, хӗвелтухӑҫ енче вара ҫӳлӗрех те пӗркеленчӗкрех, илемлӗрех.
5. Тусем час-часах ҫӗнӗрен ӳссе лараҫҫӗ // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Ку тусем илемлех мар — унта чул сӑртсем, ту хушӑкӗсем, чӑнкӑ чул тусем тата шыв сиккисем ҫукпа пӗрех.Эти горы почти совершенно лишены главной своей красоты — скал, ущелий, обрывов и водопадов.
4. Тусем ерипен пӗтсе пыраҫҫӗ // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Урӑх вырӑнсенче тусем ун пекех ҫӳлӗ те илемлӗ мар, вӗсен тӑррисем чӑмӑр, тайлӑмсем сӗвек; кунта чул сӑртсем, чӑнкӑ тусемпе ту хушӑкӗсем те сахал тӗл пулаҫҫӗ.
4. Тусем ерипен пӗтсе пыраҫҫӗ // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Шӑллӑ-шӑллӑ ту шӑрчӗсем, шӗвӗр ту тӑррисемпе чӑнкӑ чул сӑртсем — пурте, ҫӗрпе танлашса, пачах ҫухалаҫҫӗ — акӑ мӗн тума пултараҫҫӗ ишӗлтерекен вӑйсем.
4. Тусем ерипен пӗтсе пыраҫҫӗ // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Кӑнтӑртарахри ҫӗршывсенче ту айӗсенче ӑшӑ та нӳрӗ ҫанталӑк тӑрать, ту тӑррисем шап-шурӑ юрпа витӗннӗ, унта тусем илемлӗрех те тӗрлӗ тӗслӗрех, мӗншӗн тесен кунта ишӗлтерекен вӑйсем ҫурҫӗртинчен вӑйлӑрах ӗҫлеҫҫӗ.
3. Ҫурҫӗрти тата кӑнтӑрти тусем // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Унта юрпа пӑр виттисем айӗнчен час-часах шӗвӗр ту хырҫисемпе чул тусем тухса тӑраҫҫӗ, чӑнкӑ ту хӗррисенче юр тытӑнса тӑма пултараймасть, ҫавӑнпа вӗсем хуран курӑнса лараҫҫӗ.
3. Ҫурҫӗрти тата кӑнтӑрти тусем // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Айлӑмсемпе ту хушӑкӗсем тӗпӗнче вара вӑхӑтлӑха ҫӑвакан юрпа ҫумӑртан пулнӑ шыв мар, айлӑмсен тури тӑрӑхӗсенчи ҫӑлкуҫӗсемпе чи ҫӳлӗ тусем ҫинчи пӑр уйӗсенчен пухӑнакан пӗчӗк шывсемпе вак юханшывсем юхса выртаҫҫӗ.
2. Тусем хӑйсен формине мӗнле йышӑнаҫҫӗ // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Ҫак нумай ӗмӗрсем каярах этем туса лартнӑ чул ҫуртсем ишӗлме ӗлкӗрнӗ, вӗсен айӗнчи чул сӑрт е ту упранса юлнӑ; ту ӗлӗк те ҫаплипех ларнӑ, халӗ те нимӗн чухлӗ те улшӑнман пекех ларать, — мӗншӗн-ха унӑн Ҫӗр ӗмӗрӗ пӗтичченех ҫапла ларас мар?» — тесе ыйтма пултарать.
1. Тусем мӗншӗн ишӗлеҫҫӗ // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Хуҫланчӑксене тусемпе сӑртсен тайлӑмӗсенче, тарӑн ту хушӑкӗсенче, юханшывсен, кӳлӗсен, тинӗссен чӑнкӑ ҫыран хӗррисенче — юшкӑнлӑ ту породисен сийӗсем тухса тӑракан пур вырӑнта та питӗ лайӑх курма тата тӗпчеме пулать.
3. Ту хуҫланчӑкӗсем мӗн ҫинчен каласа параҫҫӗ // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Ҫакна пире хальхи сӳнмен вулкансем питӗ лайӑх кӑтартса параҫҫӗ, вӑл вулкансене тепӗр чух вутпа сывлакан тусем теҫҫӗ; ун пек ту тӑрринче шӑтӑк пур (ӑна вулкан кратерӗ теҫҫӗ), ҫав шӑтӑкран вӑхӑтран вӑхӑт шӑранса пулнӑ шӗвек — лава тапса тухать; вӑл вулкан тайлӑмӗ тӑрӑх аялалла юхать, тепӗр чух ту айнех ҫитет, садсемпе ялсене витсе хурать, вара, юлашкинчен, ҫирӗп капмар сӑрт-ту породи пулса, хытса ларать.
3. Капмар сарт-ту породисем мӗнле пулса кайни // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Пӗлӗтелле ҫӗкленекен ҫав пысӑк тусем хушшипе тарӑн айлӑмсем е чӑнкӑ аяклӑ тӑвӑр ту хушӑкӗсем авкаланса выртаҫҫӗ; кунта чылай ҫӗрте чул сӑртсем пуҫ ҫийӗнче усӑнса тӑраҫҫӗ, кӗҫ-вӗҫ татӑлса анассӑн туйӑнаҫҫӗ.
1. Тусем ҫинче мӗн курма пулать // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Кавказпа Алтайри, Швейцарири, Альпри питӗ ҫӳлӗ ту хырҫисенче уйрӑм ту тӑррисем кӑна мар, пӗтӗм ту шӑрчӗсем те ӗмӗрхи хӗл тӗнчине улӑхаҫҫӗ, унта вара юрпа пӑр уйӗсем сарӑлса выртаҫҫӗ.
1. Тусем ҫинче мӗн курма пулать // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Унта курӑкпа е вӑрманпа витӗннӗ тикӗс тайлӑм ту шӑртне ҫитиех улӑхать; унта ту тайлӑмӗсене тарӑн та анлӑ варсем каса-каса тухнӑ, вӗсем хушшипе ту юпписем кукӑрӑлса иртеҫҫӗ.
1. Тусем ҫинче мӗн курма пулать // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Монголире ҫӳлӗ тусенчен чылайӑшне Богдо-ула теҫҫӗ, ҫакӑ вӑл таса ту тенине пӗлтерет, ҫавӑн пек ту айӗсенче Будда мӑнастирӗсем ларнӑ.
Ҫак кӗнеке мӗн ҫинчен каласа парать // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Ку сӑнлӑхра ҫыранӗсене курӑк пусса илнӗ пӗчӗкҫӗ пӗве пур, ун леш енче ҫыран ҫумӗнченех чӑнкӑ ту ҫӳлелле кармашать, тӑва ешӗл тумӗсене хутӑштарса янӑ акӑш-макӑш пысӑк ватӑ йывӑҫсемпе тӗмсем сӑрса илнӗ, ту пуҫланакан ҫӗртен пӗве ҫинелле ватӑ хурӑн ӳпӗннӗ, вӑл хӑйӗн хулӑн тымарӗсен пӗр ушкӑнӗпе пӗвен нӳрлӗ ҫыранӗнче тытӑнса тӑрать, тӑррипе йӑрӑс пӳллӗ ҫӳлӗ ӑвӑс ҫумне сӗвӗннӗ, кӑтра турачӗсене шыв тӳремӗ тӗлне уснӑ, ҫак туратсем ытти ешӗл йывӑҫсемпе пӗрле хӑйсен мӗлкисене шыв ҫине ӳкернӗ.
XXVI сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.
«Ку вӑл, — тенӗ Репин, — эпӗ санпа мӗн тӑвас тетӗп — ҫавна тума пултарнине пӗлтерет: хушатӑп — ҫавна ту, ҫапатӑп — хирӗҫ ан ҫап.
50 // Леонид Агаков. Вигдорова Ф.А. Пурнӑҫ ҫулӗ: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 484 с.
Манахсен хӳтлӗхӗ ту хӑвӑлӗ евӗр, чӑнкӑ чул тӑва чавса тунӑскер.
Тӑваттӑмӗш сыпӑк // Яков Зверев. Первенцев, А.А. Чыса ҫамрӑкран упра: роман / вырӑсларан Я.Зверев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 482 с.
Тӑватӑ совет салтакӗ, тӑван ҫӗршыва каякан ҫула татса ҫапӑҫӑва хутшӑнса кайса, ту ҫинчи куҫса ҫӳрекен кӗтӳҫӗсен отрядӗнчен ҫар чаҫӗсем пек ҫирӗп организациллӗ отряд тума пулӑшнӑ.
Пӗр хуларан // Михаил Рубцов. Полевой Б.Н. Эпир — совет ҫыннисем: калавсем. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1951. — 338 с. — 249–269 с.
Ясногорская ӑна: кӑна ту, лешне туса пар, тейӗ, — Маковей вӑл хушнисене пурне те пурнӑҫлать, мӗншӗн тесен вӑл темӗн тума та пултарать.Она будет говорить: сделай еще то, сделай это, — и он все исполнит, потому что все сможет.
XXII // Наум Любимов. Гончар, Александр Терентьевич. Ялавпа пыракансем: 3 кӗнекеллӗ роман; Н. Я. Любимов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1955. — 456 с.
Ҫул чӑнкӑ ту ҫинелле ҫӗкленет, вӑл пӗрре тӗпсӗр ҫыр хӗррипе авкаланса пырать, тепре — хальхи пек — вӑрманлӑ, тӗттӗм те тӑвӑр ту хушшисене, туннель евӗрлӗскерсене, кӗрсе каять.
VI // Наум Любимов. Гончар, Александр Терентьевич. Ялавпа пыракансем: 3 кӗнекеллӗ роман; Н. Я. Любимов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1955. — 456 с.