Корпус чувашского языка

Кавказа вӑрҫса илнӗ чух, абхазецсем пуринчен те хытӑрах парӑнмасӑр, хирӗҫ тӑнӑ.

Абхазцы оказали наибольшее сопротивление при завоевании Кавказа.

Кавказӑн Хура тинӗс хӗрринчи хуҫалӑх тата халӑх пурӑнӑҫӗ мӗнле лайӑхланса пырать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пуринчен ытла ҫумӑр кӗркуннепе хӗлле нумай пулать.

Особенно много дождей осенью и зимой.

Ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫавӑнпа та совет влаҫӗ пуринчен малтан ҫӗрсене шӑварас ӗҫ ҫине пӑхрӗ.

А поэтому советская власть прежде всего обратила внимание на орошение.

Пушӑ хирсен зонинче хуҫалӑх епле аталанать тата халӑх пурӑнӑҫӗ мӗнле лайӑхланса пырать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирсенче пуринчен ытла акӑ ҫак ялхуҫалӑх культурисене акса тӑваҫҫӗ: тулӑ, кукуруза, сахӑр кӑшманӗ, хӗвелҫаврӑнӑш, табак, ҫӗрмамӑк.

Вот главнейшие сельскохозяйственные культуры черноземных степей: пшеница, кукуруза, свекла, подсолнух, табак, хлопок.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ялхуҫалӑхӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӑрманлӑ ҫеҫенхирсемпе хура тӑпраллӑ ҫеҫенхир зонинче пуринчен ытла украинецсемпе вырӑссем тата молдавансем те пурӑнаҫҫӗ.

В зоне лесостепи и черноземных степей больше всего живет украинцев и русских.

Вӑрманлӑ ҫеҫенхирпе хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирте пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Анчах та, совет влаҫӗ чухне вӗсенче промышленность пуринчен ытла вӑйланса кайрӗ.

Но особенно развилась в них промышленность при советской власти.

Хутӑш вӑрмансен зонинче промышленность епле ӳссе пырать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Якутсем, карелсем, финсем, комисем тата вырӑссем пӗр вырӑнта пурӑнаҫҫӗ, вӗсем пуринчен ытла мамӑк ҫӑмлӑ тискер кайӑксем тытаҫҫӗ, вӑрман промыслинче тата ҫӗр те ӗҫлеҫҫӗ.

Якуты, карелы, коми и русские живут оседло и занимаются главным образом пушными и лесными промыслами и сельским хозяйством.

Тайгара пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пуринчен хакли — Хибин апатичӗ, унтан ҫӗре ҫӗнетмелли лайӑх удобрени тӑваҫҫӗ.

Особенно ценным оказался хибинский апатит, из которого получается хорошее удобрение для почвы.

Тундрӑри ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япаласене тӗпчесе пӗлесси тата вӗсене кӑларасси // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пуринчен ытларах халӗ Кола ҫурутравӗн тундринче ҫӗр айӗнче мӗнле усӑллӑ пурлӑхсем пуррине тӗпчесе пӗлнӗ.

Лучше всего изучены полезные ископаемые тундры Кольского полуострова.

Тундрӑри ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япаласене тӗпчесе пӗлесси тата вӗсене кӑларасси // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Шыв хӗрринчи луораветлансем пуринчен ытла нерпа (тюлень) тытаҫҫӗ.

Главная добыча береговых луораветланов — нерпа (тюлень).

Луораветлансем (чукчасем) // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӑлансем пуринчен ытла ягель ҫисе пурӑнаҫҫӗ.

Олени питаются главным образом ягелем.

Ненецсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тундра халӑхӗсем пуринчен ытла пӑлан ӗрчетеҫҫӗ, кайӑк, пулӑ тытаҫҫӗ.

Эти народы занимаются оленеводством, охотой, рыбной ловлей.

Тундрӑри халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пуринчен кайран пароход ҫинчен экспедици начальникӗ Шмидтпа Воронин капитан аннӑ.

Последними сходят с парохода начальник экспедиции Шмидт и капитан Воронин.

«Челюскин» похочӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Анчах ку тинӗспе каясси пуринчен те хӗнрех пулнӑ.

Но это — самая трудная часть пути.

«Челюскин» похочӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пуринчен ытла пулӑсене траулерсемпе тытаҫҫӗ.

Особенно крупная ловля рыбы производится на судах-траулерах.

Пулӑ промыслисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Анчах тӗттӗмпе сивӗ пуринчен те усалрах пулнӑ.

Но тяжелее всего были темнота и холод.

Новая Земля ҫинче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пуринчен те малтан Ҫӗнӗ Зеландипе Австрали хунарҫисем ӗҫе пикеннӗ.

Первыми выступали фонарщики Новой Зеландии и Австралии.

XVI // Юрий Артемьев. Сент-Экзюпери Антуан де. Пӗчӗкҫеҫ принц: аллегориллӗ повесть-юмах. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 64 с.

Пиллӗкмӗш планета пуринчен те мыскараллӑраххи пулчӗ.

Пятая планета была очень занятная.

XIV // Юрий Артемьев. Сент-Экзюпери Антуан де. Пӗчӗкҫеҫ принц: аллегориллӗ повесть-юмах. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 64 с.

Пӗчӗкҫеҫ принцӑн планетине пуринчен те ҫывӑхрах 325, 326, 327, 328, 329 тата 330 астероидсем вырнаҫнӑ пулнӑ.

Ближе всего к планете Маленького принца были астероиды 325, 326, 327, 328, 329 и 330.

X // Юрий Артемьев. Сент-Экзюпери Антуан де. Пӗчӗкҫеҫ принц: аллегориллӗ повесть-юмах. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 64 с.

Пуринчен ытла Америка ҫыранӗсем патӗнче утрав нумай.

Особенно много островов у берегов Америки.

Поляр ҫӗрӗсенче ҫынсем мӗнле пурӑнаҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.