Корпус чувашского языка

Хӑшпӗр хӗрарӑмсем йывӑҫ мотыгӑсем илсе, кӑкӑр ачисене ҫурӑмӗсем хыҫне ҫакса, ӗҫе тухса каяҫҫӗ.

Некоторые женщины уходят из деревни с деревянными мотыгами, несут за спиною грудных младенцев.

Негр ялӗнчи кун // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Пур пек арҫынсем кайӑка е пулла каяҫҫӗ.

Мужчины идут на охоту и рыбную ловлю.

Негр ялӗнчи кун // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Караван пирӗн тӗле ҫитсен, эпир пӗлтӗмӗр: вӗсем кофе плантацийӗнчен кофе ҫӗклесе каяҫҫӗ.

Когда караван поровнялся с нами, мы узнали, что он идет с кофейной плантации и несет кофе.

Африкӑри саванна тӑрӑх ҫӳрени // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ку кайӑксем шыв патне каяҫҫӗ.

Зверьки пробирались к реке.

Тропик вӑрманӗнче // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Вӑрманти сукмакпа вӗсем шыв ӗҫме каяҫҫӗ.

Они шли один за другим по лесной тропе к водопою.

Тропик вӑрманӗнче // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Анчах ҫуллахи уйӑхсем иртсе каяҫҫӗ, кӗрхи сулхӑн пуҫланать, унтан хӗллехи сивӗсем те ҫитеҫҫӗ.

Но пройдут летние месяцы, наступит осенняя прохлада, а там и зимние морозы.

Тропик тӑрӑхӗнчи ҫутҫанталӑк // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Этемсем те, выльӑх-чӗрлӗхсем те, ӳсен-тӑрансем те пӑслӑ пӑчӑ сывлӑшра аптӑраса каяҫҫӗ.

И люди, и животные, и растения изнывают от душного парного воздуха.

Ҫулталӑк вӑхӑчӗсенче ҫанталӑк епле улшӑнса пырать // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Малтан вӗсем мамӑк куписем пек пулаҫҫӗ, унтан инҫетри сӑртсем пек, тусем пек пулса каяҫҫӗ.

Сначала они похожи на клочки ваты, потом на далекие холмы и горы.

Ҫанталӑк ҫинчен мӗн пӗлмелле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Чӑннипе каласан, ӑшӑ тӑрӑхӗсем хушшинче паллӑ чикӗсем ҫук: шӑрӑх тӑрӑх майӗпе вӑтам тӑрӑх пулса каять, вӑтам тӑрӑхсем сивӗ тӑрӑх пулса каяҫҫӗ.

На самом деле между тепловыми поясами нет резкой границы. Жаркий пояс постепенно переходит в умеренные пояса, а умеренные пояса постепенно переходят в холодные.

Ҫӗр чӑмӑрӗ ҫинчи ӑшӑ тӑрӑхӗсем // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ку линисем ҫурҫӗрпе кӑнтӑр енӗсене кӑтартакан линисем урлӑ каҫса каяҫҫӗ.

Эти линии идут поперек тех линий, которые показывают север — юг.

Глобус ҫинче енсене епле пӗлмелле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

2. Глобус тӑрӑх пӑхса пӗлӗр: ҫӗр чӑмӑрӗн кӑнтӑр енчи ҫуррине хӑш тӗнче пайӗсем, ҫурҫӗр енчинче хӑш тӗнче пайӗсем пур; экватор урлӑ хӑш тӗнче пайӗсем каҫса каяҫҫӗ.

2. Рассмотрите по глобусу, какие части света находятся в южном полушарии, какие — в северном; какие части света пересекаются экватором.

Полюссемпе экватор // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Халӗ ҫурта унччен мӗлке ӑшӗнче пулнӑ вырӑнсене ҫутатать, ӗлӗк ҫутӑра пулнӑ вырӑнсем мӗлке ӑшнелле кӗрсе каяҫҫӗ.

Теперь свечка освещает те места, которые раньше были в тени, а освещенные раньше места теперь уходят в тень.

Кунпа ҫӗр мӗншӗн пулаҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Вӗсем ун айккине пыра-пыра ҫапӑнаҫҫӗ, пароход хыҫҫӑн чайкӑсем вӗҫсе пыраҫҫӗ, ирте-ирте каяҫҫӗ, мачтӑсем ҫине лараҫҫӗ, унтан уйрӑлса юлаҫҫӗ те ҫӗр ҫине каялла таврӑнаҫҫӗ.

Они плещут в его борта. За пароходом летят чайки, обгоняют его, садятся на мачты, а затем отстают и возвращаются назад, на землю.

Европӑран Америкӑна // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Вӗсем ту хырҫисем пулса темиҫе ҫӗршер, пиншер, километр тӑсӑлса каяҫҫӗ.

Они тянутся длинными хребтами на сотни и тысячи километров.

ССР Союзӗн ҫӗр ҫийӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хумсем пароход аяккисем урлӑ ҫапӑнса каҫса каяҫҫӗ.

Волны хлестали через борта.

Тинӗс // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫыран ҫинелле симӗс-кӑвак тӗслӗ хумсем шавласа чупса хӑпара-хӑпара каяҫҫӗ те хуллен кӗрлесе каялла тараҫҫӗ.

На берег с шумом взбегали зеленовато-голубые волны и с тихим рокотом убегали назад.

Тинӗс // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Торфа купан-купан купалаҫҫӗ те фабрикӑсене, заводсене турттарса каяҫҫӗ.

Торф собирают в кучи и везут на заводы и фабрики.

Шурти вутӑлӑх // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫӳрекен ҫулсем тавралла ҫавӑрӑнса каяҫҫӗ.

Проезжие дороги идут в обход.

Шурлӑх // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Шыв айӗнче вӗсем ҫӗрмеҫҫӗ, хуралса каяҫҫӗ; вӗсем пусӑрӑнса выртаҫҫӗ те торф пулаҫҫӗ.

Под водой они не гниют, а чернеют, слеживаются и превращаются в торф.

Шурлӑх // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Шурлӑхсем час-часах ӗлӗк кӳлӗ пулнӑ вырӑнта пулса каяҫҫӗ.

Болота часто образуются на месте озер.

Шурлӑх // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.