Поиск

Шырав ĕçĕ:

Уйӑх сăмах пирĕн базăра пур.

Уйӑх (тĕпĕ: уйӑх) сăмах форми çинчен тĕплĕнрех пăхма пултаратăр.

Ҫав системӑра Коперник пӗр тӗрӗс ҫирӗплетӳ кӑна тупнӑ, вӑл — Уйӑх чӑннипех ҫӗр тавра ҫаврӑнни.
Коперник нашел в ней только одно правильное утверждение — это то, что Луна действительно вращается около Земли.

Поляксен аслӑ астрономӗ Коперник // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫапла виҫе уйӑх ытла ишнӗ хыҫҫӑн ҫеҫ матроссем ҫӗр курнӑ — салхуллӑ чуллӑ утрав, унта пӗр тумлам шыв та пулман, пӗр туна та ӳсмен.
Только через три с лишним месяца страшного плавания показалась земля — угрюмые голые скалы без капли воды, без кустика растительности.

Тӗнче тавра пӗрремӗш хут ҫаврӑнни // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ише-ише виҫ уйӑх та иртсе пынӑ.
Кончался третий месяц пути.

Акӑ хайхисен пӗр уйӑх та иртнӗ, тепре те иртнӗ, виҫӗ пӗчӗк карап тавра ҫаплах вӗҫӗ-хӗррисӗр океан кӑна курӑннӑ.
Вот уже и месяц прошел и другой кончился, а вокруг трех крошечных корабликов по-прежнему величаво простиралась пустынная громада океана.

Ҫӗнӗ пролив тӑрӑх Магеллан эскадри пӗр уйӑх малалла ишнӗ.
Целый месяц продолжалось плавание Магеллановой эскадры по вновь открытому проливу.

Пилӗк уйӑх хушши тертленсе хӗл каҫнӑ хыҫҫӑн карапсем каллех кӑнтӑр енне ишнӗ, ишсе каҫмалли пролив шыранӑ.
После томительной пятимесячной зимовки корабли снова двинулись на юг — искать загадочный пролив.

Хӗвел сасартӑк сӳнчӗ пулсан, Уйӑх, Венера, Марс тата ытти планетӑсем те ҫутатма чарӑннӑ пулӗччӗҫ.
Если бы Солнце вдруг погасло, то перестали бы светить Венера, Марс, Юпитер и другие планеты.

Птолемей ҫут тӗнче ҫинчен вӗрентни // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Пифагор вилнӗ хыҫҫӑн икҫӗр ҫултан Аристотель ученӑй Уйӑх, Венера, Марс тата ытти планетӑсем мӗнле куҫса ҫӳренине ӑнлантарса пама пӑхнӑ.
Ученый Аристотель, живший через двести лет после Пифагора, попытался объяснить движения Луны, Венеры, Марса и других планет.

Фаэтон халапӗ // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Тавлашса тусне ҫӗнтертӗм тесе вӑл питӗ хӑвӑрт утма пуҫлать, килне виҫӗ уйӑх маларах пырса ҫитет.
И от радости, что в споре с Домоседом его правда вышла, так быстро зашагал Путешественник, что на целых три месяца раньше срока домой вернулся.

Ҫӗр мӗн евӗрлӗ? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Тӳпери ҫӑлтӑрсем мӗнле куҫса ҫӳрени тӑрӑх вӗсем шыв хӑҫан тулса килессине ҫеҫ мар, Хӗвелпе Уйӑх хӑҫан тӗттӗмленессине те малтанах каласа пама пултарнӑ.
Изучая движение небесных светил, они умели предсказывать не только наступление разливов, но даже затмения Солнца и Луны.

Умсӑмаx // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Мӗншӗн Уйӑх ҫӑлтӑрсем хушшипе куҫса ҫӳрет?
Почему луна перемещается среди звезд?

Акӑ хайхи Уйӑх аялалла аннӑҫемӗн анса пырать, юлашкинчен ҫӗрпе пӗлӗт пӗрлешнӗ вырӑна кӗрсе куҫран ҫухалать — тӳпе тӗксӗмленет, ҫӑлтӑрсем те йышлӑрах курӑна пуҫлаҫҫӗ, вӗсем тата ҫутӑрах йӑлтӑртатма тытӑнаҫҫӗ.
Луна спускается все ниже и наконец исчезает за горизонтом — небо темнеет, на нем появляется гораздо больше звезд, они кажутся еще ярче.

Ун ҫывӑхӗнчи ҫӑлтӑрсем Уйӑх йӑлтӑртатнине пула тӗксӗмленсе курӑнми те пулаҫҫӗ, аякрисем — тӗттӗм каҫхинехинчен шупкарах курӑнаҫҫӗ.
Для земного наблюдателя близкие к ней звезды меркнут в лунном сиянии, а те, что подальше, бледнее, чем в темную ночь.

Уйӑх тӳпене те ҫутатать.
Луна освещает и небо.

Тӳпе анинчен тулли Уйӑх ҫутатать.
На небесном своде сияет луна.

Таврара пӗр тӗттӗмлӗх хуллен шуса пыни кӑна курӑнать, вӑл ҫырансене курӑнми тунӑ, пӗтӗм ҫӗр ун ӑшӗнче ирӗлсе кайнӑ пек, вӑл тӗтӗмле шӗвӗ япала пулса, пӗтӗм талккишӗпе таттисӗр, вӗҫӗмсӗр таҫта аялалла, пушӑ, пӗр сассӑр ҫӗре, хӗвел те, уйӑх та, ҫӑлтӑрсем те ҫук ҫӗрелле юхнӑ пек туйӑнать.
Всё вокруг — только медленное движение тьмы, она стёрла берега, кажется, что вся земля растаяла в ней, превращена в дымное и жидкое, непрерывно, бесконечно, всею массой текущее куда-то вниз, в пустынное, немое пространство, где нет ни солнца, ни луны, ни звёзд.

Манӑн университетсем // Леонид Агаков. Горький М. Манӑн университетсем: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 138 с.

Шыв ҫинче уйӑх ҫутти йӑлтӑртатни мана Пушар ҫулӑмӗсене аса илтерчӗ.
Отражения луны напоминали мне огни пожара.

Атӑл леш енче кустӑрма пек пысӑк та хӗрлӗ уйӑх ҫутӑлса тӑрать.
За Волгой над лугами светилась багровая луна, большая, точно колесо.

Уйсем ҫинче ҫиҫӗм ҫиҫе-ҫиҫе илсе, пӗлӗте ҫурра таран ҫутатать, тӳпе тӑрӑх витӗр курӑнакан хӗрлӗрех ҫутӑ сарӑлса кайсан, уйӑх хӑравҫӑн кӑрт та кӑрт сиксе илнӗн туйӑнчӗ.
Над полями вспыхивали зарницы, обнимая половину небес; казалось, что луна испуганно вздрагивает, когда по небу разольётся прозрачный, красноватый свет.

Эпӗ сӑрт ҫинче тӑрса хура тӗслӗ е уйӑх кӗмӗллентернӗ ҫутӑ сӑнлӑ Атӑл ҫинче кимӗ ясмӑк пек вӗлтлетнине, тата вӑл кимӗ ҫинчен пароход капитанне пӑхтарма сулкалакан фонарь ҫутти ҫине пӑхаттӑм та — хама ҫав тери чаплӑ вӑрттӑн ӗҫе хутшӑннӑ пек туяттӑм.
Я смотрел с горы, как на чёрной — или посеребрённой луною — реке мелькает чечевица лодки, летает над нею огонёк фонаря, привлекая внимание капитана парохода, — смотрел и чувствовал себя участником великого, тайного дела.

Страницы:

Корпус чувашского языка

Поиск

Шырав ĕçĕ:

Сайт:

Статистика