Корпус чувашского языка

Крымӑн кӑнтӑрти хӗрринче климат типӗ, Кавказӑн Хура тинӗс хӗрри — Союзри чи йӗпе-сапаллӑ вырӑн: хӗвеланӑҫӗнчен вӗрекен ҫилсем Хура тинӗсрен кунта нӳрӗк илсе килеҫҫӗ, ӑна ҫӳллӗ тусем малалла ямаҫҫӗ, ҫавӑнпа ту хӗррисенче вӑйлӑ ҫумӑрсем ҫӑваҫҫӗ.

Южный берег Крыма имеет сухой климат, а Черноморское побережье Кавказа является самым влажным местом Союза: западные ветры несут сюда влагу с Черного моря, она задерживается высокими горами и выпадает на их склонах обильными дождями.

Климат // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Верхоянск хули патӗнче ҫӗр чӑмӑрӗ ҫинчи чи сивӗ вырӑн (сивӗ полюсӗ) пур.

Возле города Верхоянска находится самое холодное место земного шара (полюс холода).

Климат // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫӗркӑмрӑк запасӗсемпе ССР Союзӗ ытти мӗнпур государствӑсем хушшинче иккӗмӗш вырӑн йышӑнса тӑрать.

Второе место среди всех государств занимает СССР по запасам каменного угля.

Ҫӗр айӗнчи пурлӑхсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫав станцисене лартни хуҫалӑх тӗлӗшӗнчен пит пысӑк вырӑн йышӑнса тӑрать.

Постройка этих станций имеет огромное хозяйственное значение.

Кавказри хуҫалӑх строительстви // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Батуми хули таврашӗ Совет Союзӗнче ҫумӑр чи нумай ҫӑвакан вырӑн.

Окрестности города Батуми — самое дождливое место во всем Союзе.

Ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тинӗс хӗрринчи вырӑн пӗтӗмпех ӑшӑ тинӗс еннелле пӑхса ларать.

Все побережье обращено в сторону теплого моря.

Ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Совет влаҫӗ Крымӑн кӑнтӑр хӗрринче темиҫе ҫӗр пин ӗҫҫынни валли сывалмалли вырӑн турӗ.

Советская власть превратила южный берег Крыма в здравницу для многих сотен тысяч трудящихся.

Крымӑн кӑнтӑрти хӗрринчи иҫӗм ҫырли пахчисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫак пушӑ хирти халӑх пурӑнӑҫӗнче яланах шыв пит пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ.

Огромное значение в жизни населения зоны пустынь всегда имела вода.

Октябрьти социализмлӑ Аслӑ революциччен пушӑ хирсен зонинчи халӑх мӗнле пурӑннӑ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем пӗр-пӗр ҫӗрте кӗтӳ кӗтме юрӑхлӑ вырӑн тупаҫҫӗ те унта кӗҫҫе юртӑсем лартаҫҫӗ, вара выльӑх курӑка ҫисе пӗтериччен ҫавӑнта пурӑнаҫҫӗ.

Выберут где-нибудь подходящий участок в степи, установят войлочные палатки и живут здесь, пока скот не выест траву.

Типӗ ҫеҫенхирсенче пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Украина хуҫалӑхпа культура тӗлӗшӗнчен ӳссе пыни пӗтӗм Союзӑн социализм строительстви ӗҫӗнче пысӑк вырӑн йышӑнса тӑрать.

Хозяйственное и культурное строительство Украины имеет большое значение для социалистического строительства всего Союза.

Вӑрманлӑ ҫеҫенхирпе хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирте пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Азов тинӗсӗнчен ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫ еннелле те сарӑрах тӗслӗ вырӑн пур.

Желтоватое пятно находится также к северо-востоку от Азовского моря.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вырӑн тӳрем, кӑшт сӑртлӑрах.

Местность ровная, слегка холмистая.

Самолет ҫинчен епле курӑнать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тайта хуҫалӑхне аталантарас ӗҫре юханшыв ҫулӗсемпе сывлӑшри ҫулсем тата Ҫурҫӗрти тинӗс ҫулӗ пысӑк вырӑн йышӑнса тӑраҫҫӗ.

Большое значение для развития хозяйства тайги имеют речные пути и Северный морской путь.

Тайгари ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Кузнецк бассейнӗн ҫӗркӑмрӑкӗ промышленноҫа аталантарас ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнса тӑрать.

Уголь Кузнецкого бассейна имеет большое значение для развития промышленности.

Тайган ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япалисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Кузнецк бассейнӗнчи ҫӗркӑмрӑкӗ пит пысӑк вырӑн йышӑнса тӑрать.

Огромное значение имеет каменный уголь Кузнецкого бассейна.

Тайган ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япалисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Темиҫе кун хушши вӗсем вырнаҫнӑ вырӑн тавра кайӑк тытса ҫӳреҫҫӗ.

Несколько дней подряд они охотятся вокруг стойбища.

Кайӑкҫӑ эвенксем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Верхоянск хулинче сивӗсен 70° та ҫитеҫҫӗ; ку — ҫӗр чӑмӑрӗ ҫинчи чи сивӗ вырӑн («сивӗ полюсӗ»).

В городе же Верхоянске морозы доходят до 70° — это самое холодное место на земном шаре («полюс холода»).

Тайгари ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тайга тундрӑран нумай пысӑкрах вырӑн йышӑнса тӑрать.

Леса занимают гораздо большую площадь, чем тундра.

3. Тайга зони. // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Сарӑту консерваторийӗн концертпа ҫутӗҫ пурнӑҫӗнче яланах тематика концерчӗсем пысӑк вырӑн йышӑннӑ, ҫӗннине вӗренес тӗлӗшпе вӗсем яланах питӗ пысӑк пӗлтерӗшлӗ.

Большую роль в концертно-просветительской жизни Саратовской консерватории всегда играли тематические концерты, имеющие огромное просветительское значение.

Л.В. Собинов ячӗллӗ Сарӑту патшалӑх консерваторийӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9B.%D0 ... 0%B9%C4%95

Уйрӑм вырӑн Сарӑту консерваторийӗн 100 ҫулхи юбилейне халалланӑ концертсен ярӑмӗ йышӑнчӗ.

Особое место заняли циклы концертов, посвященные 100-летнему юбилею Саратовской консерватории.

Л.В. Собинов ячӗллӗ Сарӑту патшалӑх консерваторийӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9B.%D0 ... 0%B9%C4%95