Поиск
Шырав ĕçĕ:
Урӑхларах кала-ха, хуть чӑвашла — сӑнав, тӗпчев, тӗрӗслев, аташу е аптрав те, хуть те мӗн, эксперимент ҫеҫ мар.Иначе что ли скажи, опыт там, или испытание, да хоть дурачество, но не эксперимент.
Тӑваттӑмӗш курӑну // Владислав Николаев. Килти архив
Ун кӗнекинчи хуть те хӑш страницине уҫса вуласан та килӗшме пулать ҫакӑнпа.
Пӗрлӗхре — вӑй! // Юрий ПЕТРОВ Сантус-Ара. http://gazeta1931.ru/gazeta/12352-p-rl-khre-v-j
44а чертежа хӑвӑр тетрадӗрсем ҫине ӳкерсе илӗр, унтан, масштаба пӑсмасӑр, хуть те хӑш икӗ вӑй тӑрӑх параллелограмсем тӑвӑр та ҫакна тӗрӗслӗр: равнодействующин пысӑкӑшӗпе енӗ диагональпе пӗре килеҫҫӗ-и, ҫук-и.
1. Пӗр-пӗринпе шайлашса тӑракан вӑйсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Виҫӗ вӑя пӗр-пӗринпе шайлаштарнӑ чух, 44а чертежра кӑтартнӑ пек, хуть те хӑш икӗ вӑя та хушӑнакан вӑйсем тесе шутлама пулать; вара виҫҫӗмӗш вӑй шайлаштаракан вӑй пулать, урӑхла каласан, вӑл малтанхи икӗ вӑйӑн равнодействующийӗпе пӗртан тата ӑна хирӗҫле еннелле выртать.
1. Пӗр-пӗринпе шайлашса тӑракан вӑйсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫӳлти динамометра хуть те мӗнле вӑйпа туртсан та (паллах ӗнтӗ — пукан йывӑрӑшӗнчен каярах вӑйпа туртсан), аялти динамометр йывӑрӑшӑн тата туртнин разноҫне кӑтартать.
1. Пӗр-пӗринпе шайлашса тӑракан вӑйсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Сӑнанисенчен хуть те хӑш чухне те ҫакӑн пек вывод тума пулать: Япалан пӗр точкине пӗр тӳрӗ лини тӑрӑх пӗр еннелле тивекен мӗнпур вӑйсен равнодействующийӗ хушӑнакан вӑйсен суммипе тан, вӑл ҫав точкӑнах лекнӗ тата ҫав тӳрӗ лини тӑрӑхах ҫав еннеллех тивет.
1. Пӗр-пӗринпе шайлашса тӑракан вӑйсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Шӑлтӑрма урлӑ ҫип ямалла та, ҫип вӗҫӗсенчен пӗр пек грузсем ҫакса, пӗр грузне ҫипӗн тӗрлӗ точкисем тӗлне куҫармалла: ҫак куҫарнӑ груз хуть те хӑш вырӑнта пулсан та, вӑйсен пӗршайлӑхӗ ҫав ҫавах юлать.
1. Пӗр-пӗринпе шайлашса тӑракан вӑйсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫапла ӗнтӗ, потенциллӗ энерги ҫӳлелле ывӑтса янӑ япалан анчах мар, хуть те мӗнле вӑйпа хӑпартнӑ япалан та пулать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Куҫса пыракан хуть те мӗнле япала та ҫавӑн пекех ӗҫ тӑвать: ҫын аллипе ывӑтса янӑ патак, пульӑсем тата хальхи вӑхӑтри аякка перекен тупӑ снарячӗсем.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ку задача пысӑкрах, пӗтӗмӗшлӗрех задачӑн — хуть те мӗнле физикӑлла величинана та пӗлтерекен вектора хӑйӗн хушӑнаканнисем ҫине уйӑрас задачӑн уйрӑм случайӗ пулса тӑрать.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Целӑй секундӑсем пирки каланисене секундӑн хуть те мӗнле пайӗсем пирки те калама пулать, кашни хутӗнчех пассажир параллелограмӑн тӑрринче пулса тӑнине курма пулать.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Йывӑрӑш вӑйӗ пуҫламӗш 0 хӑвӑртлӑхпа ӳкекен япалана та, хуть те мӗнле пуҫламӗш хӑвӑртлӑхпа ывӑтса янӑ япалана та пӗр пекех хӑвӑртлатса тӑрать.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Малта кӑтартнӑ опытра тӗрлӗ цилиндрсем — йывӑҫран тата металран тунӑ цилиндрсем — илсе е пӗр цилиндр ҫумнех тӗрлӗ грузсем ҫыхса хурса ӳкерсен, ҫӳлте каланӑ пек виҫнисем, япалан масси хуть те мӗнле пулнӑ чухне те, ирӗклӗ ӳкни хӑвӑртланнин пӗр пӗлтерӗшнех кӑтартаҫҫӗ.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
m массӑшӑн, v тата v₀ хӑвӑртлӑхшӑн тата t вӑхӑтшӑн виҫӗ единицисене йышӑнса хунӑ тесе шутласа, вӑйӑн единици тесе ҫакӑн пек вӑя: вӑхӑтӑн единицинче массӑн единици хӑвӑртлӑхне единицӑпа тан чухлӗ улӑштаракан вӑя йышӑнма пулать; вӑйӑн единицине ҫавӑн пек суйласа илсен, пропорциональноҫӑн хутлаканӗ единицӑпа тан пулса тӑрать; вара малта кӑтартнӑ пӗртанлӑх тата величинасен хуть те мӗнле пӗлтерӗшӗсемшӗн те ҫакӑн пек пулса тӑрать:
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Хуть те мӗнле вӑя та — мускул вӑйне, туртнин вӑйне, сӗртӗнӳ вӑйне, тапӑм вӑйне — физика курсӗн пӗрремӗш концентрӗнче каланӑ тӑрӑх, йывӑрӑш вӑйӗпе танлаштарма пулать тата ӑна, ҫапла танлаштарса, виҫме пулать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Куҫса пыракан япалан инерцийӗ хуть те хӑҫанах та япалана вӑл куҫса пынӑ тӳрӗ линипех малалла куҫарать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Йывӑр ещӗке шутарса куҫарнӑ ҫын хуть те хӑшӗ те пӗлет: ещӗке вырӑнтан тапратса янӑ самантра, унӑн тӑплӑх инерцине ҫӗнтернӗ самантра, ытларах вӑй хума тивет.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Тулашӗнчи сӑлтав япалана хускатмасӑр тӑнӑ ҫӗртен хускатса ярсан, хуть те хӑҫанах та тӑплӑх инерцийӗ курӑнмаллах палӑрса каять.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак формула тӑрӑх хӑвӑртлӑха вӑхӑтӑн хуть те мӗнле саманчӗшӗн те шутласа кӑларма пулать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Хӑвӑртлӑх пӗртан вӑхӑтсем хушшисенче хуть те мӗнлисенче те пӗртан пысӑкӑш чухлӗ улшӑнса пырать пулсан, ҫавӑн пек движение пӗртикӗс улшӑнакан движени теҫҫӗ.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.