Поиск

Шырав ĕçĕ:

вӑхӑтра (тĕпĕ: вӑхӑт) сăмах форми çинчен тĕплĕнрех пăхма пултаратăр.

Ку вӑл Уйӑх Ҫӗр тавра ҫаврӑнса илнӗ вӑхӑтра хӑйӗн тӗнӗлӗ тавра та пӗр хут кӑна ҫаврӑннине пӗлтерет!
Это означает, что за время своего полного оборота около Земли Луна обернется вокруг своей оси только один раз!

Уйӑх ҫинче // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Эпӗ ҫав автоматлӑ ракета Уйӑх ҫине пырса ларнӑ вӑхӑтра ҫав тери пӑшӑрхантӑм.
Признаюсь вам, друзья, я очень волновался в момент посадки автоматической ракеты.

Эпир ҫӑлтӑрсем ҫине пӑхнӑ вӑхӑтра та ҫавӑн пекех пулать.
То же самое происходит, когда мы смотрим на звезды.

Ҫӗртен уйӑх патне ҫитиччен // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Тӗрмере ларнӑ вӑхӑтра, вӗлериччен темиҫе кун маларах, Кибальчич наука ыйтӑвӗсем ҫинчен шухӑшланӑ.
Сидя в тюрьме, за несколько дней до казни Кибальчич думал о научных вопросах.

Ҫак вӑхӑтра Хӗвел пайӑркисем вӑйлӑ сывлӑш витӗр тухаҫҫӗ те хӑйсен йӑлкӑшакан ҫутине ҫухатаҫҫӗ.
когда лучи его проходят сквозь большую толщу воздуха и теряют свою яркость.

Мӗн вӑл ҫӑлтӑр, мӗн вӑл планета? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫӗр Хӗвел тавра пӗрре ҫаврӑннӑ хушӑра ҫулталӑк йӗппи те циферблат тӑрӑх пӗрре ҫаврӑнса илӗччӗ, талӑк йӗппи Ҫӗр хӑй тӗнӗлӗ тавра ҫаврӑнса илнӗ вӑхӑтра пӗр ҫаврӑм тӑвӗччӗ.
Годовая совершала бы один оборот по циферблату за время полного оборота Земли вокруг Солнца, а суточная обходила бы циферблат за то время, в которое Земля обернется вокруг своей оси.

Ҫынсем вӑхӑт шутне мӗнле тытса пыраҫҫӗ? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Мӗлке чи кӗске пулнӑ вӑхӑтра мӗлке вӗҫне пӗчӗк юпа ҫапмалла.
Надо уловить момент, когда тень самая короткая, и у конца ее вбить колышек.

Тӗнче енӗсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Эс ҫапла каланӑ вӑхӑтра ҫутӑ пайӑрки Ҫӗр тавра сакӑр хут вӗҫсе ҫаврӑнма пултарать.
А за это время луч света может обежать Землю кругом восемь раз.

Ҫӗр чӑмӑрӗ мӗн пысӑкӑш? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ку вӑл ҫавӑн чухнехи вӑхӑтра калама ҫук хӑюллӑ шухӑш пулнӑ: христиан тӗнӗ ун чух тӗнче нихӑҫан пӗтми япала, ӑна турӑ мӗнле тунӑ, вӑл ӗмӗр-ӗмӗрех ҫаплипех юлать, тесе вӗрентнӗ-ҫке-ха.
Это была необычайно смелая мысль: ведь христианская религия учила, что мир нетленен, что он вечно существует в том виде, как его создал бог.

Джордано Бруно // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Хальхи вӑхӑтра та чиркӳ хуҫисен влаҫӗ Европӑри патшалӑхсенче — Францире, пуринчен ытла Италипе Испанире пит пысӑк.
Еще и теперь власть эта велика в таких европейских странах, как Италия и Испания.

Поляксен аслӑ астрономӗ Коперник // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Коперник пурӑннӑ вӑхӑтра тӳпери япаласене пысӑклатса кӑтартакан приборсӑрах сӑнама тивнӗ: ун чух бинокль те шухӑшласа кӑларман.
А когда жил Коперник, наблюдать небесные тела приходилось простым, невооруженным глазом.

Вӗренме вӑл вӑхӑтра чиркӳ ӗҫне тума хатӗрлененен ҫынсене ҫӑмӑлтарах пулнӑ.
Образование в те времена получали по преимуществу люди, готовившиеся к духовному званию.

Ку ӗнтӗ вӑл вӑхӑтра калама ҫук хаклӑ тӑнӑ.
огромнейшая ценность по тем временам.

Тӗнче тавра пӗрремӗш хут ҫаврӑнни // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Америкӑран хӗвеланӑҫӗнче океан пур иккенне вӑл вӑхӑтра пӗлнӗ ӗнтӗ, ӑна Кӑнтӑрти Аслӑ тинӗс тесе ят панӑ.
Океан к западу от Америки был уже к тому времени открыт и назван Великим Южным морем.

Вара вӑл кӳршӗри ҫӗршыва — Испание пурӑнма куҫнӑ, ҫавӑнта пурӑннӑ вӑхӑтра кӑна, темиҫе ҫул хушши тӑрӑшнӑ хыҫҫӑн, ӑна виҫӗ пӗчӗк карап панӑ.
Он переехал жить в соседнюю страну — Испанию, и лишь там, после нескольких лет хлопот и усилий, ему дали в командование три крохотных кораблика.

Христофор Колумб тата унан открытийӗсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫак вӑхӑтра вӑл Индипе Китая тинӗс тӑрӑх кайса ҫитме шухӑш тытнӑ.
В это время у него возникла мысль проехать в Индию и Китай морским путем.

Вунулттӑмӗш ӗмӗр умӗн вара Колумбпа Магеллан тата ытти тинӗс ҫӳревҫисем пит пысӑк ӗҫсем тӑва-тӑва ирттернӗ, ҫав вӑхӑтра пӗлсе ҫитернӗ тӗнче чиккине вӗсем тата инҫетерех куҫарнӑ.
В конце XV и в начале XVI века совершились великие путешествия Колумба, Магеллана и других мореплавателей, которые далеко раздвинули границы известного в то время мира.

Птолемей ҫут тӗнче ҫинчен вӗрентни // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ун пек библиотека хальхи вӑхӑтра та пит пысӑк библиотека шутланать.
Даже в наше время библиотека с таким количеством книг считается очень большой.

Хальхи вӑхӑтра планетӑсем тесе хӑйсен ҫутипе мар, Хӗвел ҫутипе ҫуталакан ҫӑлтӑрсене калаҫҫӗ.
Теперь планетами называют небесные тела, которые обращаются вокруг Солнца и светят не своим светом, а отражают солнечные лучи.

Анчах ҫав вӑхӑтра каллех сӗм авалхи Птолемей астроном пек вӗреннӗ ҫынсем тупӑна пуҫланӑ, вӗсем Ҫӗр лаптӑк мар, вӑл чӑмӑр евӗрлӗ ҫаврака, тесе шутланӑ.
Но уже в то время появились ученые, которые, как и древний астроном Птолемей, считали, что Земля не плоская, а шарообразная.

Ҫӗр мӗн евӗрлӗ? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Страницы:

Корпус чувашского языка

Поиск

Шырав ĕçĕ:

Сайт:

Статистика