Корпус чувашского языка

Летчиксен куҫ умӗнче ак ӗнтӗ ҫӗнӗ картинӑсем уҫӑла-уҫӑла каяҫҫӗ.

Но вот новые картины развертываются перед глазами летчиков.

Поляр ункинчен тропик патне самолетпа кайни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ак ӗнтӗ пӗтӗм ҫеҫенхире сухаласа пӑрахнӑ, калча симӗсленсе выртать.

Вот, наконец, почти вся степь распахана и зеленеет всходами.

Поляр ункинчен тропик патне самолетпа кайни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ак ӗнтӗ вӑрман пӗтрӗ.

Вот его уже нет совсем.

Поляр ункинчен тропик патне самолетпа кайни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ак ҫӗршыв улшӑна пуҫлать.

Но вот местность начинает меняться.

Поляр ункинчен тропик патне самолетпа кайни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ак ҫуркунне ҫитрӗ.

Но вот наступила весна.

Ненецсем епле пурӑнаҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Пирӗн хӗрлӗ ялав орденӗ илнӗ «Красин» ятлӑ ледокол пӑрсемпе ак епле кӗрешет.

Вот как борется со льдами наш краснознаменный ледокол «Красин».

Ледокол Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океан тинӗсӗсем тӑрӑх ҫӳрени // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Вӑл вӗсен ҫулла пурӑнакан ҫурчӗ ҫинчен ак ҫапла ҫырнӑ:

Вот как он описывает их летнее жилище:

Поляр ҫӗрӗсенче ҫынсем мӗнле пурӑнаҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ак ӗнтӗ хӗрсе кайнӑ сывлӑшра юрӑ юрланӑ майлӑ сасӑсем илтӗнчӗҫ.

Но вот в раскаленном воздухе послышались какие-то певучие звуки.

Пушхирте // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ак труба сасси ялти пӗтӗм шӑв-шава ҫӗнтерсе янӑрарӗ.

Но вот, покрывая весь шум, трубач заиграл отбой.

Негр ялне аркатни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ак ӗнтӗ хӗвел анать, труках сӗм тӗттӗм пулса тӑрать.

Но вот солнце зашло, и сразу становится совершенно темно.

Негр ялӗнчи кун // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ак вӑл авӑнчӗ, тӳрленчӗ, тӑсӑлма пуҫларӗ, ҫывхарса килет.

Вот она изогнулась, выпрямилась, стала вытягиваться, приближаться.

Африкӑри саванна тӑрӑх ҫӳрени // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ак ӗнтӗ вӑл пилӗк таран, хулпуҫҫи таран, пуҫран та ҫӳллӗ.

Вот она уже по пояс, по плечи, выше головы.

Африкӑри саванна тӑрӑх ҫӳрени // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫав вӑрман ҫинчен пӗр ҫӳревҫӗ ак мӗн калать.

Вот что рассказывает один путешественник об этом лесе.

Тропик вӑрманӗнче // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Анчах ак инҫетрен сулхӑн сывлӑш вӗрсе ячӗ.

Но вот издалека повеяло прохладой.

Ҫулталӑк вӑхӑчӗсенче ҫанталӑк епле улшӑнса пырать // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Анчах ак ҫил вӗре пуҫлать.

Но вот подул ветер.

Ҫанталӑк ҫинчен мӗн пӗлмелле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫак таблицӑран эпир ак мӗн пӗлтӗмӗр: кӗркунне кашни уйӑхрах хӗвел кӑнтӑрла ҫӳлелле сахалтарах хӑпаракан пулать (кӑнтӑрлахи мӗлке вӑрӑмланса пырать).

Вот что мы узнали из этой таблицы: осенью с каждым месяцем солнце в полдень стояло все ниже над землей {полуденная тень удлинялась).

Эпир хамӑр шкулта ҫанталӑка епле сӑнаса пыни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Кунсӑр пуҫне тата эпир ак ҫаксене те шутланӑ:

Кроме того, мы подсчитывали:

Эпир хамӑр шкулта ҫанталӑка епле сӑнаса пыни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Уйӑх хушшинче сивӗ кунсем те пулнӑ пулсан, вара ак ҫапла тунӑ: ӑшӑ градусӗсене кӑтартакан числосене хӑйсене уйрӑм хушаттӑмӑр, сивӗ градусӗсене кӑтартакан числосене те уйрӑм хушаттӑмӑр.

Если в месяце были и морозные дни, поступали иначе: складывали отдельно числа, показывавшие градусы тепла, и отдельно числа, показывавшие градусы мороза.

Эпир хамӑр шкулта ҫанталӑка епле сӑнаса пыни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ӑна ак ҫапла пӗлеттӗмӗр: температурӑна кӑтартса ҫырнӑ хисепсене пурне те пӗрле хушаттӑмӑр та хушсан пулнӑ числона уйӑхри кун шучӗ ҫине валеҫеттӗмӗр.

Делали это так: складывали все числа, обозначавшие температуру, и полученное число делили на число дней в месяце.

Эпир хамӑр шкулта ҫанталӑка епле сӑнаса пыни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Эпир хамӑр ҫанталӑка сӑнанисене ак ҫапла ҫырса пыраттӑмӑр.

Вот как мы записывали наши наблюдения над погодой.

Эпир хамӑр шкулта ҫанталӑка епле сӑнаса пыни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.