Корпус чувашского языка

Вӗсене тӗп залти пысӑк пусма айккисенче вырнаҫтарнӑ пулнӑ, каярах, Иккӗмӗш тӗнче вӑрҫи вӑхӑтӗнче, вӗсене хӗҫпӑшал туса кӑларма янӑ.

Они были установлены сбоку от большой лестницы в центральном зале и позже переплавлены для производства вооружений во время Второй мировой войны.

Ҫӗнӗ ратуша (Ганновер) // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D2%AA%D3%97%D ... %B5%D1%80)

1904-1905 ҫулсенчи Вырӑс-Япони вӑрҫи пуҫланас умӗн 1-мӗш ранглӑ «Варяг» (командирӗ — 1-мӗш рангри капитан В. Ф. Руднев) бронепалублӑ крейсерпа пӗрле вырӑссен интересӗсене хӳтӗлес тӗллевпе Чемульпо (халӗ Инчхон) Кореч портӗнче пулнӑ.

Перед началом Русско-японской войны 1904-1905 годов вместе с бронепалубным крейсером 1-го ранга «Варяг» (командир — капитан 1-го ранга В. Ф. Руднев) находился в корейском порту Чемульпо (ныне Инчхон) с целью защиты русских интересов.

Кореец (канонер кимми) // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9A%D0%BE%D ... %BC%D0%B8)

Пӗрремӗш тӗнче вӑрҫи вӑхӑтӗнче Францири ҫар госпиталӗнче тӑрӑшнӑ.

Во время Первой мировой войны работал в военном госпитале во Франции.

Джон Голсуорси // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%94%D0%B6%D ... 1%81%D0%B8

Иккӗмӗш Тӗнче вӑрҫи вӑхӑтӗнче Дунай урлӑ хывнӑ чапа тухнӑ Эстергом кӗперне нимӗҫ ҫарӗсем сирпӗтнӗ.

Во время Второй мировой войны знаменитый эстергомский мост через Дунай был взорван немецкими войсками.

Эстергом // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%AD%D1%81%D ... 0%BE%D0%BC

Пӗрремӗш тӗнче вӑрҫи умӗн Германипе хутшӑнусем ҫивӗчленсен Беттанье каллех патриотла шухӑш-туйӑма вӑратакан картинӑсем ӳкернӗ.

Когда отношения с Германией накануне Первой мировой войны обострились, Беттанье снова создавал картины, проникнутые патриотическими мотивами.

Альбер Беттанье // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%90%D0%BB%D ... 1%8C%D0%B5

Франципе Прусси вӑрҫи вӗҫленнӗ хыҫҫӑн Эльзаспа Лотаринги (Мецпа пӗрле) Германине куҫнӑран Беттанье Германи гражданӗ пулса тӑрса тӑван хулара пурӑнма юлма пултарнӑ, анчах та, патриот пулнӑ май, вӑл Франци гражданлӑхне суйласа илнӗ, 1872 ҫултах Парижа куҫнӑ.

После уступки Эльзаса и Лотарингии Германии по результатам Франко-Прусской войны (вместе с Мецем), Беттанье мог получить немецкое гражданство и остаться жить в родном городе, но, как патриот, выбрал французское гражданство, и уже в 1872 году переехал в Париж.

Альбер Беттанье // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%90%D0%BB%D ... 1%8C%D0%B5

Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче партизансем нимӗҫсен оккупанчӗсем туса хунӑ тӗрев пунктне аркатнӑ.

Во время Великой Отечественной войны партизаны разгромили созданный немецкими оккупантами опорный пункт.

Корма (Октябрьски районӗ) // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9A%D0%BE%D ... %BD%D3%97)

Тилли старике чӑвашсен асран кайми аки-сухи ҫинчен, утӑ-ҫаран, тыр-пул, ҫӗмел-капан ҫинчен, чӑваш ялӗсене тӑтӑшах пыра-пыра ҫапнӑ выҫлӑх, «ҫӗр вӑрҫи», ял пуҫӗнчи «хура юпа», «хурӑн ҫул»… ҫинчен юрлаттарас килет.

Помоги переводом

Поэзи пулсан… // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 3№ — 92–98 с.

Вӑл йывӑр тӗттӗмлӗх витӗр Аслӑ Октябрь ҫутатнӑ кунсенче чӑвашра ирӗклӗ те ҫутӑ пурнӑҫ тӑвассишӗн ӗҫ халӑхӗн тӑшманӗсемпе хӑюллӑн кӗрешет; вӑл граждан вӑрҫи пынӑ юнлӑ хирсенче ютсемпе ҫапӑҫать; вӑлах, каярахпа, юхӑннӑ хуҫалӑха ура ҫине тӑратассишӗн, хӑш чух выҫӑ пулин те, пӗр ӳпкелешмесӗр йывӑр ӗҫе тӑрать.

Помоги переводом

Аслӑ тӗллевпе ӑсталӑхшӑн // Александр Алга. «Тӑван Атӑл». — 1962, 3№ — 3–11 с.

Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи тапхӑрӗнче вӑхӑтра ҫырнӑ нумай романсем, поэмӑсем, драмӑллӑ произведенисем, сӑвӑ-юрӑсем халӑха ҫивӗч хӗҫ-пӑшал пекех кирлӗ пулчӗҫ.

Помоги переводом

Аслӑ тӗллевпе ӑсталӑхшӑн // Александр Алга. «Тӑван Атӑл». — 1962, 3№ — 3–11 с.

Амӑшӗ — Мари де Курисс, грек хӗрарӑмӗ тата революципе граждан вӑрҫи хыҫҫӑн Одессӑран тарнӑ шурӑ эмигрантсен тӑхӑмӗ.

Мать — Мари де Курисс, этническая гречанка и потомок белых эмигрантов, которые после революции и гражданской войны бежали из Одессы.

Габриэль Атталь // Семен Говоров. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0% ... 0%BB%D1%8C

Иккӗмӗш тӗнче вӑрҫи

Вторая мировая война

Рур облаҫӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A0%D1%83%D ... 2%AB%D3%97

Иккӗмӗш Тӗнче вӑрҫи ҫулӗсенче Альтона ӗлӗкхи ҫурт-йӗре кӑна мар, унта пурӑннӑ еврей халӑхӗсӗр те тӑрса юлнӑ.

За годы Второй мировой войны Альтона потеряла не только историческую застройку, но и своё еврейское народонаселение.

Альтона // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%90%D0%BB%D ... 0%BD%D0%B0

1713 ҫулта, Ҫурҫӗр вӑрҫи хӗрӳ пынӑ вӑхӑтра, швед фельдмаршалӗ Стенбок Альтонӑна ярса илнӗ те ӑна пӗчӗкшерӗн ҫунтарса яма хушнӑ.

В 1713 году, в разгар Северной войны, шведский фельдмаршал Стенбок овладел Альтоной и велел планомерно выжечь её.

Альтона // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%90%D0%BB%D ... 0%BD%D0%B0

Анчах та Иккӗмӗш Тӗнче вӑрҫи хыҫҫӑн ҫак ҫӗршывсем шывӑн ҫиелти пайӗнче пурӑнакан чӗрчунсене тытас ӗҫе чарса лартнӑ, вӗсем вырӑнне Японипе Совет Союзӗ пуҫӑннӑ, анчах та ҫыран хӗрринчен тытасси чылай ҫӗршывсенче нумай ҫула пынӑ.

Однако после Второй мировой войны эти страны прекратили пелагический промысел, и им на смену пришли Япония и Советский Союз, хотя прибрежный промысел продолжался ещё во многих странах.

Кит тытас ӗҫ // Владимир Андреев. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0% ... 4%95%C3%A7

Аслӑ Аттелӗх вӑрҫи пуҫлансассӑн Борис Васильев хӑй ирӗкӗпе комсомолецсен тӑшмана тӗп тӑвакан батальон йышӗнче фронта каять.

С началом Великой Отечественной войны Борис Васильев ушёл на фронт добровольцем в составе истребительного комсомольского батальона.

Васильев, Борис Львович // Владимир Андреев. https://cv.wikipedia.org/w/index.php?tit ... ction=edit

Телее, яппунсемпе ҫапӑҫма тӳр килмест, иккӗмӗш тӗнче вӑрҫи вӗҫленет.

Помоги переводом

Пурнӑҫ ҫулӗ тикӗс мар // Надежда СЕМЕНОВА. http://kasalen.ru/2023/12/22/%d0%bf%d1%8 ... %b0%d1%80/

Тӑватӑ ҫултан киле таврӑннӑ, анчах кунта нумай тӑрайман, пӗрремӗш тӗнче вӑрҫи пуҫланнӑ, Егор Белков фронта ҫакланнӑ.

Помоги переводом

Пурнӑҫ ҫулӗ тикӗс мар // Надежда СЕМЕНОВА. http://kasalen.ru/2023/12/22/%d0%bf%d1%8 ... %b0%d1%80/

Кам пӗлет, тен, уншӑн та ҫут тӗнчере пурнӑҫ юлташӗ тупӑнӗ-ха, вӑрҫи кӑна часрах пӗттӗрччӗ.

Помоги переводом

Савӑнӑҫпа хурлӑх юнашарах // Алексей Афанасьев. А. А. Афанасьев. Юманлӑх ҫулҫӑ тӑкмарӗ: роман. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1982. — 288 с.

— Иртнӗ Герман вӑрҫи, хальхипе танлаштарсан, вӑйӑ пек ҫеҫ пулнӑ иккен, — калаҫӑва хӑйӗн сӑмахӗсене хӗстерсе хурать Хумкка мучи.

Помоги переводом

Ял тавра кашкӑрсем ҫӳреҫҫӗ // Алексей Афанасьев. А. А. Афанасьев. Юманлӑх ҫулҫӑ тӑкмарӗ: роман. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1982. — 288 с.