Корпус чувашского языка

Исаково (Кӗҫӗн Шетмӗ) вулӑсӗнчи чӑвашсем халӑх вӑйӗпе суха тума килӗшме мар, Гарткевич калаҫнине те итлесшӗн пулман.

В Исаковской волости чуваши не только отказались проводить общественную запашку, а не захотели даже выслушать Гарткевича.

Пӑлхав тапранни // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

Йӑваш тенӗ чӑвашсем!

его прогнали эти тихие смиренные чуваши!

Пӑлхав тапранни // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

Ҫӗнӗ йӗркесене йышӑнманшӑн протокол (ун чухне рапорт тенӗ) ҫырма тытӑнсан чӑвашсем — кас-пус хӑть — пӗри те хӑйсен ячӗ-хушамачӗсене пӗлтермен.

Но стоило ему начать оформлять протокол (рапорт) о тех, кто не принимал новых порядков, чуваши все как один отказывались назвать свои имена и фамилии.

Пӑлхав тапранни // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

Ун чухне мӗнле ҫӑлтавсене пула чӑвашсем ҫӗкленни те паллӑ пире.

Причины возникновения этих волнений известны:

Пӑлхав тапранни // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

Уралпа Пермь таврашӗнчи (1842), кӑшт каярахпа чӑвашсем хушшинчи (1841 — 1842) пӑлхавсене официаллӑ документсенче ҫӗрулми пӑлхавӗсем тенине пӗлетпӗр-ха эпӗр.

Волнения 1842 года между Уралом и Пермью, а позднее в Чувашии (1841–1842) носят официальное название «картофельных бунтов».

Пӑлхав тапранни // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

Чӑвашсем хӑйсеннех переҫҫӗ: кирлӗ мар — кирлӗ марах…

Однако чуваши гнут свое: не надо нам никаких новшеств — и точка.

Пӑлхав тапранни // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

Вӗсем хӑйсем выҫӑ, чӑвашсем.

Они ведь сами голодны, чуваши-то.

Хӗр ҫухалнӑ // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

Хаяр вилӗм умӗнче ӗмӗртен йӑваш тенӗ чӑвашсем тӑвӑлса ҫитеҫҫӗ.

Перед лицом жестокой смерти сердца исстари смиренных чувашей переполнились гневом.

Малтан калани // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

Савӑнса кайса тӑкнӑ чӑвашсем хӑнахман ҫимӗҫе.

Делали это крестьяне с радостью: не хотели они привыкать к неведомому овощу — и все тут!

Малтан калани // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

Ахальтен мар ӗнтӗ чӑвашсем кантур — чун илли тенӗ.

Неспроста чуваши прозвали волостную контору душегубкой — чюн илли.

Малтан калани // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

Чӑвашсем ун чухне уйрӑм улпут-хуҫасем аллинче мар, патшалӑх аллинче тӑнӑ-ха.

Чуваши-земледельцы в то время не были во владении местных улбутов-помещиков, они находились в подчинении государства.

Малтан калани // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

чӑвашсем те активлӑ хутшӑннӑ.

активно участвовали и чуваши.

Малтан калани // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

Чӑвашсем унччен те пусмӑрҫӑсене хирӗҫ пуҫ усса ларман-ха.

Разумеется, чуваши и до этого не сидели сложа руки, пытались противостоять своим угнетателям,

Малтан калани // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

Ӑслӑ чӑвашсем тахҫанах, ҫӑмӑллӑнах хӗрессем ҫакса ҫӳреме килӗшнӗ, хӑйсен ухмахла ячӗсене пӑрахса вырӑс ячӗсене илнӗ.

Умные чуваши давно и с легкостью согласились носить крест, сменили свои дурацкие имена на русские.

Кӗркунне // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

Юман йӗкелӗ пулнӑ ҫул кӗркунне чӑвашсем мӗн авалтанпах сыснисене вӑрмана кайса яма вӗреннӗ.

Чуваши, следуя древней привычке, в урожайные на желуди годы отправляли свиней на выгул в лес.

Кӗркунне // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

Ӗҫпе те, ӗҫсӗр те пуп патне ҫӳремеҫҫӗ чӑвашсем.

К попу чуваши не ходят ни по делу, ни без дела.

Ҫӑва ҫинче // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

— Чӑвашсем аслӑ ҫулпа ҫӳреме юратмаҫҫӗ ҫав вӗсем.

— Чуваши не любят по большим дорогам ходить…

Киремете пуҫ ҫапни // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

Чӑвашсем мӗнпе «сывланине» туйса илме Янтула…

Узнать, чем дышат чуваши, что у них за душой, Яндулу помог,

Киремете пуҫ ҫапни // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

Чӑвашсем ҫурма пытарӑнчӑк пурӑнаҫҫӗ.

Чуваши живут довольно скрытно.

Киремете пуҫ ҫапни // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

Янтул пушӑ чух чӑвашсем ӗҫре.

В то время, когда Яндул свободен, чуваши все в работе.

Киремете пуҫ ҫапни // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.