Поиск
Шырав ĕçĕ:
Урал хырҫисем тахҫанах сӑртлӑ тӳремлӗх пулса тӑнӑ, ҫӗр хуппи кайрантарах тепӗр хут хускалнине пула ҫав тӳремлӗх ҫинче ҫӗнӗрен вӑрӑм та ансӑр ту тӑрӑхӗсем ӳсе-ӳсе ларнӑ; ишӗлтерекен ҫӗнӗ вӑйсем вӗсенчен Таганай, Денежкин Чулӗ т. ыт. евӗрлӗ чул сӑртлӑ ту йӑранӗсем туса хунӑ.
5. Тусем час-часах ҫӗнӗрен ӳссе лараҫҫӗ // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Каспи т. ыт. тинӗссем, хӗрринчисем — Охотск, Япони, Китай, Караиб тинӗсӗсем, Ҫӳрҫӗрти Пӑрлӑ океанпа Атлантика океанӗсен ҫыран хӗрринчи сарлака ӑшӑхлӑхсем тата Зонд утравӗсем хушшинчи проливсем пулса тӑраҫҫӗ.
4. Геосинклинальсем — тусен ҫӗршывӗ // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Тинӗссенче пӗчӗк чӗрчунсем шутсӑр нумай, тепӗр чух вӗсене куҫпа та курма ҫук; вӗсен хытӑ хупписем тинӗс тӗпӗнче питӗ нумай пухӑнаҫҫӗ те вӑхӑт иртнӗҫемӗн сӑрт-ту породисем — пурте пӗлекен шурӑ пур т. ыт. те — пулса тӑраҫҫӗ.
2. Сийлӗ ту породисем мӗнле пулса кайни // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Ӳсентӑран юлашкийӗсен пысӑк пайӗ — йывӑҫ вуллисем, курӑк тунисем, ҫулҫӑсем т. ыт. те — вӑхӑт иртнӗҫемӗн ҫӗр кӑмрӑкӗ е хӑмӑр кӑмрӑк евӗр хулӑн сийлӗ пӗр тӑтӑш чулланчӑк пулса тӑрать.
2. Сийлӗ ту породисем мӗнле пулса кайни // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Кун пек породӑсен шутне хӑйӑр чулӗ, тӑм, акшар чулӗ, кварцит, мергель, тӑмлӑ сланец т. ыт. те кӗреҫҫӗ.Примерами таких пород являются песчаник, известняк и другие.
1. Икӗ йышши сӑрт-ту породисем // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Ҫав айлӑм тарӑн тата унӑн тайлӑмӗсем, вуншар метр ҫӳлелле ҫӗкленсе, чӑнкӑ ҫыран е чул сӑрт туса хураҫҫӗ пулин те (ун пекки пысӑк юханшывсен ҫыранӗсенче пулать — Атӑл, Кама, Дон, Лена, Днепр т. ыт. те), пурпӗрех, тайлӑмпа ҫӳле улӑхса ҫитсен, ҫын хӑй умӗнче каллех ҫав айлӑмах курать.
1. Тусем ҫинче мӗн курма пулать // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Эпӗ ҫапла шухӑшларӑм: Илинька Грап, мана курсан, питӗм ҫине сурать тата, ман ҫине сурса, тӗрӗс тӑвать; Оперов эпӗ инкеке лекнӗшӗн савӑнать, ман инкек ҫинчен пурне те кала-кала парать; Колпиков мана Яр патӗнче тивӗҫлипе намӑс кӑтартнӑ иккен; Корнакова княжнӑпа хам тӑрлавсӑр калаҫнисем хыҫҫӑн урӑхла пулма та пултараймасть т. ыт. те, т. ыт. те.
XLV сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.
Анчах нимрен ытла вӗсем хӑшпӗр вырӑс сӑмахӗсене, уйрӑмах ют чӗлхе сӑмахӗсене урӑхла пусӑмпа каланисем тарӑхтараҫҫӗ мана: вӗсем маши́на вырӑнне ма́шина, де́ятельность вырӑнне дея́тельность, наро́чно вырӑнне на́рочно, в ками́не вырӑнне в камине́, Шекспи́р вырӑнне Ше́кспир теҫҫӗ т. ыт. те.
ХLIII сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.
Тӗслӗхрен, вӗсем ухмах вырӑнне тӑмсай, тӗп-тӗрӗс вырӑнне ҫаплалла теҫҫӗ, чаплӑ вырӑнне хӳхӗм сӑмахпа усӑ кураҫҫӗ т. ыт. те, ҫакӑ мана кӗнекери евӗрлӗ тата ытла та йӗрӗнмелле пек туйӑнчӗ.
ХLIII сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.
Пуклакрах пуҫлӑ кӗлесӗр атӑ тата ансӑр пӗҫӗллӗ, штрипкӑсӑр шӑлавар тӑхӑннӑ пулсан, — ку ахаль ҫын; тӑвӑр та ҫаврака пуҫлӑ, кӗлӗллӗ атӑ тата ансӑр пӗҫӗллӗ, штрипкӑллӑ, урасем ҫумне ҫат ҫыпҫӑнса тӑракан шӑлавар тӑхӑннӑ пулсан е шалпар шӑлавар атӑ пуҫӗ ҫине чатӑр пек усӑнать пулсан, — ку mauvais genre шутне кӗрекен ҫын, т. ыт. те.
XXXI сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.
Мӗнле пьесӑсем калани паллӑ — вальссем, ҫавраҫилсем, романссем (arrangés) т. ыт. те, — вӗсене эпир пӗлекен юратнӑ композиторсем ҫырнӑ; унашкал пьесӑсене ӑна-кӑна кӑштах чухлакан кашни ҫын нотӑсем сутакан магазинта питӗ хӳхӗм япаласен купинчен пысӑк мар тӗрке суйласа илет те сире ҫапла калать:
XXX сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.
Вӗсен хӑйсен ӑнланӑвӗ пулнӑ пулас, анчах вӑл пирӗнни пек марччӗ, ҫавна пула эпир пуш сӑмахсем курнӑ ҫӗрте вӗсем туйӑм шыратчӗҫ, тӑрӑхланине чӑнласа калани вырӑнне йышӑнатчӗҫ т. ыт. те.
XXIX сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.
Тӗслӗхрен, эпир, Володьӑпа иксӗмӗр, аяларах кӑтартнӑ сӑмахсене, тур пӗлет-и мӗнле майпа, ак мӗнле ӑнланакан пулса кайрӑмӑр: иҫӗм укҫа пуррине мухтанчӑклӑн кӑтартас кӑмӑла пӗлтеретчӗ, мӑкӑль (ӑна каланӑ чух пӳрнесене пӗрлештермеллеччӗ тата икӗ ӑ ҫине те уйрӑм пусӑм тумаллаччӗ) вӗр-ҫӗне, тӗреклӗ, хитре, анчах шукӑль мар япалана пӗлтеретчӗ; нумайлӑ хисепре каланӑ япала ячӗ ҫав япалана тивӗҫсӗр ҫӗртен хакланине пӗлтеретчӗ т. ыт. те, т. ыт. те.
XXIX сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.
Астусах тӑратӑп-ха, пӗр каҫхине Любочка чӑтмалла мар йӑлӑхтарса ҫитернӗ пассажа фортепьянӑпа ҫӗр хут та каларӗ пулӗ, ҫав вӑхӑтра Володя хӑна пӳлӗмӗнчи диван ҫинче тӗлӗрсе выртрӗ, хаяррӑн тӑрӑхласа, кама каланине питех палӑртмасӑр, сайра хутран ҫапла мӑкӑртатрӗ: «Ай пултарать… музыка калакан ку хӗрача… Бетховен!.. (ку ята вӑл уйрӑмах тӑрӑхласа каларӗ), маттур… ну, тата тепӗр хут… вӑт ҫапла» т. ыт. те.
XXIX сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.
Ӳкнӗ шӑлӗсем вырӑнне кӑррипех суя шӑлсем ларттарнӑ хыҫҫӑн вӑл ҫапла тума хӑнӑхса кайнӑ: мӗн те пулин каласан, ҫӳлти тутине сӑмси патнелле ҫӗклет те, мӑшӑлтатнӑ евӗрлӗ илтӗни-илтӗнми сасӑ кӑларса, ҫав тутине сӑмси шӑтӑкнелле туртса илнӗ пек тӑвать, ҫакнашкал тумассерен хӑй ӑшӗнче вӑл ҫапла каланӑн туйӑнать мана: «Ача-пӑча, ача-пӑча, сансӑрах пӗлетӗп: эсӗ ман пурлӑха йышӑнса юлас ҫын, пурлӑха йышӑнса юлас ҫын» т. ыт. те.
XXI сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.
— Аслӑ шкула кӗме апла хатӗрленмелле мар, улпутӑмсем; эсир пурте кӑвак ҫухаллӑ мундирсем тӑхӑнассишӗн кӑна ӑнтӑлатӑр; ҫиелтен ҫеҫ вӗренкелетӗр те студент пулма пултаратпӑр, тесе шутлатӑр; ҫук, улпутӑмсем, предмета тӗплӗн вӗренес пулать, т. ыт. те, т. ыт. те.
XII сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.
Манран маларах тухакансен ӗҫ ӑнманни ҫинчен калаҫни мӗн иртенпех пӗрмай илтӗнсе тӑчӗ: пӗрне нуль, тепӗрне единица лартса панӑ, виҫҫӗмӗшне ятласа тӑкнӑ та хӑваласа кӑларасшӑн пулнӑ т. ыт. те, т. ыт. те.
XII сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.
Вӑл хӑйне валли модӑллӑ тумтир — олива ҫимӗҫӗ тӗслӗ фрак; модӑпа ҫӗлетнӗ штрипкӑллӑ шӑлавар тата хӑйне питӗ килӗшекен вӑрӑм бекеша ҫӗлетрӗ, хӑнана, уйрӑмах пӗр хӗрарӑм патне кайнӑ чухне час-часах унран духи шӑрши кӗрет, ҫав хӗрарӑм пирки вара Мими ассӑн сывламасӑр калаҫма пултараймасть, сӑнӗ тӑрӑх вӑл ак мӗнле сӑмахсем каласшӑннине тавҫӑрса илетӗн: «Мӗскӗн тӑлӑхсем! Инкеклӗ юрату! Юрать-ха вӑл ҫук» т. ыт. те.
IV сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.
Пӗр план тӑрӑх пире Мускавра университетра хӑвармалла та хӑйӗн Любӑпа пӗрле икӗ ҫуллӑха Италие каймалла, тепӗр план тӑрӑх Крым кӑнтӑр ҫыранӗ хӗрринче имени туянмалла та ҫуллахи вӑхӑтра ҫулсерен унта каймалла, виҫҫӗмӗш план тӑрӑх пӗтӗм ҫемьепе Петербурга куҫмалла т. ыт. те.
IV сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.
Ку ыйтуран теприсем ҫуралчӗҫ: мӗнле, мӗнпе пурӑнаҫҫӗ вӗсем, мӗнле пӑхса ӳстереҫҫӗ ачисене, вӗрентеҫҫӗ-ши вӗсене, выляма кӑлараҫҫӗ-ши, айӑпа кӗрсен мӗн тӑваҫҫӗ-ши? т. ыт. те.
III сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.