Поиск

Шырав ĕçĕ:

каланӑ (тĕпĕ: кала) сăмах форми çинчен тĕплĕнрех пăхма пултаратăр.

Америка астрономӗсем, Иерксӑн 100 сантиметрлӑ чи пысӑк телескопӗпе усӑ кураканнисем, ҫапла каланӑ:
Американские астрономы, пользовавшиеся самым большим, 100-сантиметровым, телескопом Иеркса, заявляли:

Марс // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Бруно ҫапла каланӑ: «Пурнӑҫ пур планетӑсем ҫинче те пур, ҫут тӗнчере пурнӑҫ вӗҫӗмсӗр улшӑнса пырать, ҫавӑнпа та ҫак хӑйӑр пӗрчи пек пӗчӗк Ҫӗр ҫинче кӑна тӑнлӑ чӗрчунсем пурӑнаҫҫӗ тесе шухӑшлани кулӑшла пулӗччӗ».
Бруно учил: «Жизнь существует на бесчисленных планетах. Бесконечно разнообразны проявления жизни во вселенной, и смешно было бы предполагать, что Земля — эта крошечная песчинка в необъятном мире — только одна является обиталищем разумных существ…»

Лоуэллпа унан юлташӗсем Марс ҫинче каналсем пур тесе ҫине тӑрса каланӑ.
Ловелл и его друзья утверждали, что каналы на Марсе есть.

Яланлӑхах астуса юл: ҫӳлте каланӑ мӗнпур хӑвӑртлӑхсене — пӗрремӗш космически хӑвӑртлӑха та, иккӗмӗшне те, ракетӑн Уйӑх ҫывӑхӗнчи хӑвӑртлӑхне те — пурне те Ҫӗр центрӗпе шайлаштарса каланӑ.
Навсегда запомни, что все вышесказанные скорости — и первая космическая скорость, и вторая, и скорость ракеты около Луны — были сбалансированы центром Земли.

Пӗрремӗш искусственнӑй планета // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Апла пулсан, Венера ҫинчи океансем — ученӑйсем каланӑ тӑрӑх, Венера ҫинче океансем пулма кирлӗ — кӑнтӑрла пирӗн патри вӗрекен шыв пекех вӗри пулмалла.
Значит, океаны Венеры — а ученые говорят, что они на ней могут быть, — днем такие же горячие, как у нас кипяток.

Венера // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Астрологинче каланӑ тӑрӑх, «ҫын ҫуралнӑ вӑхӑтра пӗлӗтри ҫӑлтӑрсем ӑҫта вырнаҫнине ҫырса хумалла — вӗсен хушшинчи ҫыхӑну ҫак ҫыннӑн малашнехи кун-ҫулне пӗлтерет» имӗш.
Астрологи говорили: «В момент рождения человека надо записать расположение светил на небе — их взаимное положение влияет на судьбу человека».

Меркурий // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Эпир, Ҫӗр ҫинче пурӑнакан ҫынсем, ҫак вӑхӑта уйӑх тетпӗр пулсан, Уйӑх ҫинче, ҫынсем унта пулнӑ пулсан, ӑна пӗр талӑк тесе каланӑ пулӗччӗҫ.
Тот промежуток времени, который мы, земные жители, называем лунным месяцем, жители Луны, если бы они на ней были, назвали бы лунными сутками.

Уйӑх ҫинче // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

«Уйӑх патне ҫитме мӗн тери инҫе!» — тейӗн тата эсӗ, ҫав сӑмахсене каланӑ хушӑра ҫутӑ пайӑрки Уйӑх патне ҫитме те ӗлкӗрет.
Ты скажешь: «Как далеко до Луны!», а луч света донесся до нее, пока ты говорил эти четыре слова.

Ҫӗр чӑмӑрӗ мӗн пысӑкӑш? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Эс ҫапла каланӑ вӑхӑтра ҫутӑ пайӑрки Ҫӗр тавра сакӑр хут вӗҫсе ҫаврӑнма пултарать.
А за это время луч света может обежать Землю кругом восемь раз.

Часах ҫав епископ вилнӗ те, Галилей кулса хӑйӗн тусӗсене ҫапла каланӑ:
Вскоре этот епископ умер, и Галилей насмешливо сказал друзьям:

Галилео Галилей тата унӑн тӗлӗнмелле ӗҫӗсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Пӗр епископ тата ак мӗнле каланӑ:
Один епископ заявил:

Судӑн ҫакӑн пек приговорне илтсен, Джордано Бруно инквизиторсене лӑпкӑн ҫапла каланӑ:
Услышав решение суда, Джордано Бруно спокойно сказал инквизиторам:

Джордано Бруно // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Инквизици тесе Испанипе Италири тӗне хирӗҫ тӑракансене хӗсӗрлекен хӑрушӑ суда каланӑ.
Так называлось в Испании и Италии страшное судилище, которое преследовало за преступления против религии.

Итальянецсен генийӗ малтанах пӗлсе тӑрса каланӑ шухӑшсем ҫавӑн пек тӗрӗсе тухса пынӑ.
Так сбылись предвидения гениального итальянца.

Анчах вӑл ҫав шухӑшсене хӑюсӑр шкул ачи пек тепӗр хут каланӑ ҫеҫ мар, Коперник вӗрентӗвне тата ытларах ӳстернӗ, аслӑлатнӑ, ҫут тӗнче ҫинчен Коперникран хӑйӗнчен те тӗрӗсрех хакласа каланӑ.
Но Бруно не повторял их, как робкий, прилежный ученик, — он расширил учение Коперника и судил о Вселенной правильнее, чем сам Коперник.

Куҫман ҫӑлтӑрсем пирки Коперник пит тӗрӗс каланӑ, вӗсем пирӗн Хӗвел системипе нимӗн чухлӗ те ҫыхӑнса тӑмаҫҫӗ.
О неподвижных звездах Коперник совершенно правильно рассудил, что они не имеют никакого отношения к нашей Солнечной системе.

Поляксен аслӑ астрономӗ Коперник // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫапах та вӑл ҫапла татса каланӑ: — Карапри чӗнрен явнӑ канатсене ҫиме тивет пулсан та, эпир пурпӗрех малалла ишсе каятпӑр, — тенӗ.
Но он решительно сказал: — Мы поплывем дальше, хотя бы нам пришлось глодать кожу, которой обтянуты корабельные снасти!

Тӗнче тавра пӗрремӗш хут ҫаврӑнни // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Птолемей вӗрентӗвӗ ҫав тери пӑтранчӑк та йывӑр пулнӑ, ун пирки вӑл хӑех ҫапла каланӑ: «Планетӑсем мӗнле куҫса ҫӳрени ҫинчен ӑнлантарса пама чӑтма ҫук йывӑр. Вӗсене алӑпа тӗрте-тӗрте куҫарасси луччӑ ҫӑмӑлрах пулӗ», — тенӗ.
Птолемеева система была запутанной и сложной, настолько сложной, что Птолемей признавался: «Легче самому двигать планеты, чем объяснять, как они движутся».

Птолемей ҫут тӗнче ҫинчен вӗрентни // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Анчах ӗлӗк-авал Хӗвеле планета тесе тӗрӗс мар каланӑ.
В древности Солнце неправильно считали планетой.

Ҫулҫӳрекен ун чух ҫапла каланӑ пулӗччӗ:
Он, вероятно, сказал бы:

Ҫӗр мӗн евӗрлӗ? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Страницы:

Корпус чувашского языка

Поиск

Шырав ĕçĕ:

Сайт:

Статистика