Новые
4. Юлашки тӗслӗхре япала чарӑнчӗ пулсан, урӑхла каласан, v₂ = 0 пулсан, вара F₁s = mv²₁/2 пулать: апла ӗнтӗ:
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Хӑвӑртлӑх; ҫапла ӗнтӗ пӗр-пӗр ҫул тӑршшӗнчи сопротивление ҫӗнтерсе пырас ӗҫ япалан ҫав ҫул тӑршшӗнче кинетикӑлла энергийӗ чакнипе тан.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
3. Вӑй F=0 пулсан, урӑхла каласан, япала, хӑвӑртлӑх туянса, малалла куҫаракан вӑй тивмесӗрех, сӑмахран, ывӑтса янӑ кирек мӗнле япала пек, куҫса пырать пулсан, вара ҫакӑнтан:
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Кинетикӑлла энергин чакнӑ пайӗ — сопротивлени куҫаракан пайран ытлашши пулнине ҫӗнтерес ӗҫе каять.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япала куҫса пынӑ чухне сопротивлени тӗл пулсан тата ҫак сопротивлени куҫаракан вӑйран ытларах пулса тӑрать пулсан (сӑмахран, поезд тӑвалла хӑпарса пынӑ чухне), вара япала вӑрахланса куҫса пырать, унӑн кинетикӑлла энергийӗ чакса пырать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
2. F₁ > F пулсан, F — F₁ разность отрицательнӑй пулать; апла вара разность та отрицательнӑй пулмалла; урӑхла каласан, v₁-рен v₂ пӗчӗккӗ пулса тӑрать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫакӑн пек чухне вара куҫаракан вӑйпа сопротивленин равнодействующийӗ нульпе тан пулать, япала апла хӑйӗн инерцийӗпе куҫса пырать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Куҫаракан вӑй сопротивленипе тан пулсан, япала улшӑнман хӑвӑртлӑхпа куҫса пырать, япалан кинетикӑлла энергийӗ вара улшӑнмасть.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
1. Сӑмахран, F = F₁ пулсан,
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак юлашки формула темиҫе уйрӑм тӗлсене пӗрлештерсе тӑрать, вӗсене ҫав формулӑран тупма пулать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Куҫаракан вӑйӑн пӗр-пӗр ҫул тӑршшӗнчи ӗҫӗ ҫав ҫул тӑршӗнчи сопротивление ҫӗнтерсе пырас ӗҫпе япалан кинетикӑлла энергийӗ хушӑннин суммипе тан.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑнпа ҫав халь ҫырнӑ пӗртанлӑх ҫакна пӗлтерет:
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Fₛ ӗлӗкхи пекех куҫаракан пӗтӗм вӑйӑн ӗҫӗ пулса тӑрать; F₁s япалана s ҫул тӑршшӗнче F₁ сопротивление ҫӗнтерсе сирес ӗҫ пулса тӑрать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
скобкӑсене уҫсан тата членсене куҫарсан, ҫакӑ пулать:
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Апла вара вӑй тӗлӗшпе ӗҫӗн ҫак тӗп уравненийӗпе усӑ курма пулать:
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Куҫаракан F тата сопротивлени F₁ пулсан, ҫак явление — куҫаракан вӑй унта F — F₁ разноҫпа тан вӑй анчах пулнӑ пек пӑхма пулать; анчах ҫав F — F₁ вӑй вара япалана пӗр сопротивленисӗр куҫарса пырать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Хӑйне куҫма мӗн те пулсан кансӗрленӗ чухне япала мӗнле куҫса пынине пӑхса тухар.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫакӑнтан акӑ мӗн курӑнать ӗнтӗ: япалан кинетикӑлла энергийӗ — вӑй япалан хӑвӑртлӑхне нульрен пуҫласа юлашки пысӑкӑш таран ӳстерсе тунӑ ӗҫпе тан.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Вӑй тивме тытӑннӑ самантра япала хускалмасӑр тӑнӑ пулсан, унӑн пуҫламӑш v₁ хӑвӑртлӑхӗ нульпе тан пулнӑ, вара:
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Вӑйӑн пӗр-пӗр ҫул тӑршшӗнчи ӗҫӗ япалан кинетикӑлла энергийӗ ҫав ҫул тӑршшӗнче улшӑннипе тан (сопротивлени ҫук чухне).
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.