Корпус чувашского языка

Анчах ҫанталӑка нумайччен сӑнаса пурӑнсан, акӑ мӗн курма пулать: ҫулталӑкри кашни вӑхӑтӑн хӑйне уйрӑм ҫанталӑк пур, яланах пӗр майлӑ пулса пыракан ҫанталӑк пур.

Но если продолжительное время вести наблюдения над погодой, то можно заметить, что каждое время года имеет свою погоду, погоду обычную, погоду, которая чаще всего повторяется.

Ҫулталӑк вӑхӑчӗсенче ҫанталӑк епле улшӑнса пырать // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ун чухне тин вара мӗнле ҫил вӗрнӗ чухне пирӗн патра тӗтреллӗ ҫанталӑк, йӗпе-сапаллӑ ҫанталӑк пулнине, мӗнле ҫил чухне уяр, типӗ ҫанталӑк пулнине, хӑҫан ӑшӑ кунсене кӗтмеллине, хӑҫан сивӗсене кӗтмеллине пӗлме пултаратпӑр.

Из наблюдений можно узнать: при каком ветре в вашей местности устанавливается пасмурная и дождливая погода, при каком — ясная и сухая; когда следует ждать теплых дней, а когда — холодных.

Ҫанталӑка пӗлни кама тата мӗн тума кирлӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫут ҫанталӑк пек савӑнмалла, ҫут ҫанталӑк пек хурланмалла.

Помоги переводом

Пурнӑҫ йывӑҫҫи // Михаил Сунтал. Сунтал Михаил. Ҫӑтмах. Фантастикӑллӑ повесть. Шупашкар, 2009. — 120 с.

Малалла ҫанталӑк мӗнле пулассине тӗрӗс каласа парас тесен, пирӗн Ҫурҫӗрти поляр зонинче ҫанталӑк мӗнле улшӑннине тата Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океанра пӑрсем епле куҫса ҫӳренине пӗлес пулать.

Чтобы предсказывать погоду у нас, надо знать, как изменяется погода в северной полярной зоне, как движутся льды в Северном Ледовитом океане.

Ҫурҫӗрти поляр облаҫӗ пирӗн ҫанталӑка улшӑнтарни // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Наука тӗпчевӗсем тӑрӑх, Ҫурҫӗрти поляр облаҫӗнчи ҫанталӑк пирӗн ҫанталӑка хытӑ улшӑнтарса тӑни лайӑхах палӑрнӑ.

Научные исследования доказали, что погода северной полярной области сильно влияет на нашу погоду.

Ҫурҫӗрти поляр облаҫӗ пирӗн ҫанталӑка улшӑнтарни // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӗр вырӑнта нумай пурӑнакан ҫынсем хӑйсем патӗнче кӗркуннепе хӗлле яланах мӗнле ҫанталӑк пулнине, ҫуркуннепе ҫулла мӗнле ҫанталӑк пулнине калама пултараҫҫӗ.

Люди, которые подолгу живут в одной местности, могут сказать, какая погода у них обычна для осени и зимы; какая — для весны и лета.

Климат мӗн вӑл // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Кӗрхи ҫанталӑк — улшӑнакан ҫанталӑк.

Осенью погода переменчива.

Ҫулталӑк вӑхӑчӗсенче ҫанталӑк епле улшӑнса пырать // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Наука пулӑшнипе мӗнле ҫанталӑк пулассине малтанах пӗлме май пуррине тата юрӑхлӑ мар ҫанталӑк тӑвакан сиенпе кӗрешме май пуррине пурте пекех пӗлеҫҫӗ.

Почти все знают, что с помощью науки можно предсказывать погоду в бороться с вредом, который погода может принести.

Мӗнле ҫанталӑк пулассине малтанах пӗлтерни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫил ҫанталӑка улшӑнтара-улшӑнтара тӑчӗ: хӗвеланӑҫ енчи ҫилсемпе кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ енчи ҫилсем вӗрнӗ чух час-часах йӗпе-сапа пулатчӗ: ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫ енчи ҫилсем вӗрнӗ чух сивӗ е уяр ҫанталӑк пулатчӗ.

Ветер менял погоду: при западных и юго-западных ветрах часто выпадали осадки; при северовосточных ветрах устанавливалась сухая или холодная погода.

Эпир хамӑр шкулта ҫанталӑка епле сӑнаса пыни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Эпир тата, ҫил улшӑннине кура, ҫанталӑк епле улшӑнса пынисене те паллӑ тӑваттӑмӑр: мӗнле ҫил вӗрнӗ чухне ӑшӑ, мӗнле ҫил вӗрнӗ чухне сивӗ пулнӑ; мӗнле ҫилсем йӗпе-сапасем илсе килнӗ, мӗнле ҫилсем чухне типӗ ҫанталӑк пулнӑ.

Мы отмечали также, как изменялась погода с изменением ветра: при каких ветрах было тепло, при каких холодно; какие ветры приносили осадки, при каких была сухая погода.

Эпир хамӑр шкулта ҫанталӑка епле сӑнаса пыни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫуркунне ҫанталӑкӗ улшӑнсах тӑрать те вӑл, ҫурхи ҫанталӑк ултавлӑ та вӑл — чирлесси часах.

Помоги переводом

III // Лаврентий Таллеров. Таллеров Л.В. Сӑпка юрри: повеҫсем, калавсем тата очерксем. Чӑваш кӗнеке издательстви. Шупашкар, 1979 ҫ. — 400 с. — 254–305 с.

— Вӑл тӳпенелле пӑхса илчӗ, — ҫанталӑкӗ те тулта вӑрах калаҫса тӑмалли ҫанталӑк мар.

Помоги переводом

XXVIII // Лаврентий Таллеров. Таллеров Л.В. Сӑпка юрри: повеҫсем, калавсем тата очерксем. Чӑваш кӗнеке издательстви. Шупашкар, 1979 ҫ. — 400 с. — 94–253 с.

Курам тесе тухрӑм та, анчах ҫанталӑкӗ курса ҫӳремелли ҫанталӑк пулмарӗ-ха.

Помоги переводом

VI // Лаврентий Таллеров. Таллеров Л.В. Сӑпка юрри: повеҫсем, калавсем тата очерксем. Чӑваш кӗнеке издательстви. Шупашкар, 1979 ҫ. — 400 с. — 94–253 с.

Тавралӑх вӑрман ҫине каллех пӗр ҫемӗллӗн лӗс-лӗс алланакан сӑпрам, сивӗ ҫумӑрпа (ахальтен мар пуль ҫурхи ҫанталӑк ҫур ӑслӑ, кӗрхи ҫанталӑк кӗтӗк ӑслӑ, теҫҫӗ) кичем те тунсӑх пӑтти пӗҫерет.

Помоги переводом

Хӑлхасӑр, куҫсӑр вӑрманта // Василий Сипет. Сипет В. Хӑлхасӑр, куҫсӑр вӑрманта: повесть. — Шупашкар, «Пегас» издательство ҫурчӗ, 2017. — 196 с.

«Кӗркунне ҫитрӗ те ҫанталӑк сивӗтсех пырать. Салтаксем хӑтлӑхра пурӑнмаҫҫӗ. Ҫавӑнпа та вӗсене ӑшӑ тытакан япаласем кирлех. Сивӗ ҫанталӑк ан хӑраттӑр», — тет Т.Волкова.

Помоги переводом

Ӑшӑ чӑлха-нуски – парне // А.АНТОНОВА. http://kasalen.ru/2022/11/11/a%d1%88a-%d ... %bd%d0%b5/

1965 ҫулта Шелттемри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулта биологи учителӗнче ӗҫлеме пуҫланӑ, ачасене ҫут ҫанталӑка юратма, упрама вӗрентнӗ, вӗренекенӗсем ҫут ҫанталӑк тусӗсем пулса ӳсчӗр тесе вӗрентӳ ӗҫӗнче 41 ҫул вӑй хунӑ.

Помоги переводом

Ӗҫчен алӑ хӑйне валли ӗҫ тупать // Надежда Сергеева. http://kanashen.ru/2022/01/28/ec%d1%87%d ... %82%d1%8c/

Кашни ҫын ҫут ҫанталӑка тата хамӑр тавралӑха сыхлама, ҫут ҫанталӑк пуянлӑхӗсене упрама тивӗҫлӗ.

Каждый обязан сохранять природу и окружающую среду, бережно относиться к природным богатствам.

Чӑваш Республикин Конституцийӗ // Патшалӑх Канашӗ. https://cap.ru/chuvashia/o-chuvashii/kon ... nstitucije

Ҫут ҫанталӑкӑн пахаран та паха туприсене тата уйрӑмах сыхламалли ҫут ҫанталӑк территорийӗсене упраса хӑварас тӗлӗшпе чӑнахах та нумай тунӑ.

Многое делается для сохранения ценных природных объектов и развития сети особо охраняемых природных территорий.

Михаил Игнатьев Вӑрман ӗҫченӗсен кунӗ ячӗпе саламлани (2017) // Михаил Игнатьев. https://cap.ru/news/2017/09/17/news-3661718

Республикӑн экологи хӑрушсӑрлӑхне тивӗҫтерес енӗпе ҫут ҫанталӑкӑн хаклӑ обӗекчӗсене упраса хӑварни тата уйрӑмах сыхламалли ҫут ҫанталӑк территорийӗсене аталантарни пысӑк пӗлтерӗшлӗ шутланать.

Важными для обеспечения экологической безопасности республики являются сохранение ценных природных объектов и развитие сети особо охраняемых природных территорий.

Чӑваш Республикин Пуҫлӑхӗ Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашне янӑ Ҫыру (2017) // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?id=238588 ... &gov_id=49

Ҫанталӑк ӑшӑ тӑнӑ чухне ҫынсем ҫырмари шывра е пусӑ патӗнче ҫӑвӑнатчӗҫ; ҫанталӑк сивӗтсен, кӑвайт умӗнчех «мунча» туса, ӑшӑтнӑ шывпа ҫӑвӑнатчӗҫ.

Когда было тепло, мылись в речке или у колодца; когда стало холодно, «баня» устраивалась прямо у костра, мылись нагретой водой.

Лагерьте // Уйӑп Мишши. Медведев Д.Н. Ровно патӗнче: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1951. — 246 с.