Поиск

Шырав ĕçĕ:

сӗм сăмах пирĕн базăра пур.

сӗм (тĕпĕ: сӗм) сăмах форми çинчен тĕплĕнрех пăхма пултаратăр.

Тахҫан ӗлӗк-авал кунта ҫӳреме май ҫук сӗм вӑрмансем ларнӑ.
В очень далекие времена здесь были непроходимые дремучие леса.

Хутӑш вӑрмансен зонинчи ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Сӗм вӑрмансем пӗтнӗҫемӗн пӗтсе, сайраланса пынӑ.
Дремучие леса постепенно сводились, редели.

Хутӑш вӑрмансен зони мӗнле улшӑннӑ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тӗрлӗ еннелле юхса выртакан юханшывсем сӗм вӑрмансенче пӗр вырӑнтан тепӗр вырӑна ҫӳреме аван ҫулсем пулнӑ.
Реки, расходящиеся здесь в разные стороны, были хорошими путями сообщения в непроходимых лесах.

Ӗлӗк-авал хутӑш вӑрман тӑрӑхӗнче ҫӳремелле мар сӗм вӑрмансем ларнӑ.
Непроходимыми дремучими лесами была покрыта полоса смешанных лесов в далекие времена.

Сӗм тайгара питӗ хӑвӑрт хуласем тӑва-тӑва лартаҫҫӗ.
Быстро идет строительство городов в тайге.

Тайгара хуласем лартни // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫавӑнпа та ҫӳреме ҫук сӗм тайгара хӑма ҫуракан заводсем, хут фабрикисем тата хими завочӗсем лартаҫҫӗ, вӗсем ӗҫлеҫҫӗ те ӗнтӗ.
И вот в непроходимой тайге строятся и уже работают лесопильные заводы, бумажные фабрики и химические заводы.

Вӑрман хуҫалӑхӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫӳреме май ҫук сӗм вӑрмансемпе шурлӑхсем хушшинче тата тусем хушшинче юханшыв улӑхӗсем тӑрӑх якут ялӗсем пӗр-пӗринчен инҫете сапаланса ларса тухнӑ.
По речным долинам среди гор, непроходимых лесов и болот, далеко друг от друга разбросаны поселки якутов.

Выльӑх ӗрчетсе тата ҫӗр ӗҫлесе пурӑнакан якутсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Юханшывсем хӗррине, сӑртсем ҫине, сӗм вӑрман варрине ҫынсем хӑйсен ялӗсене лартнӑ, тырпул акмашкӑн таврари вӑрмана касса ҫунтарса хӑртнӑ.
На берегах рек, на холмах, среди дремучей лесной чащи люди строили свои поселения, вырубая и выжигая вокруг леса под пашни.

Тайгара пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӗр ултӑ ҫулсенче чухне эпӗ пӗррехинче нихҫан курман ӳкерчӗк курса тӗлӗннине астӑватӑп: кӗнеки, ӗмӗрхи сӗм вӑрмансен пурнӑҫӗпе ҫыхӑннӑскер, «Чӑн пулнӑ историсем» ятлӑччӗ.
Когда мне было шесть лет, в книге под названием «Правдивые истории», где рассказывалось про девственные леса, я увидел однажды удивительную картинку.

I // Юрий Артемьев. Сент-Экзюпери Антуан де. Пӗчӗкҫеҫ принц: аллегориллӗ повесть-юмах. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 64 с.

Ак ӗнтӗ хӗвел анать, труках сӗм тӗттӗм пулса тӑрать.
Но вот солнце зашло, и сразу становится совершенно темно.

Негр ялӗнчи кун // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Эпир нумай кун ҫӳренӗ сӗм вӑрман сайраланчӗ, сирӗлсе кайрӗ.
Дремучий лес, в полумраке которого мы шли много дней, поредел, расступился.

Африкӑри саванна тӑрӑх ҫӳрени // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫыран хӗррине ҫитиех сӗм вӑрмансем ӳснӗ.
К самым берегам подступили густые леса.

Ҫӗр тавра малтан ҫӳресе ҫаврӑнни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Лукашев сӗм ҫӗрле пулса ларсан тин таврӑнать.
Помоги переводом

20. «Ан ӗненӗр ӑна, ан ӗненӗр!..» // Леонид Агаков. Чаковский А. Б. Инҫетри ҫӑлтӑр ҫути: повесть / А. Б. Чаковский ; вырӑсларан Леонид Агаков куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1966. — 275 с.

Тахҫанхине, сӗм авалхине аса илтерекен кӗвӗ.
Помоги переводом

XXXI сыпӑк // Василий Алентей. Алендей, Василий. Курӑксене тайса ҫил вӗрет: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1969. — 254 с.

Фабрикӑсемпе заводсенче сакӑр сехет ӗҫлесе эрнере икӗ кун канаҫҫӗ пулать те, фермӑра мӗншӗн ир пуҫласа сӗм каҫчен тӗрмӗшес?
Помоги переводом

XXIX сыпӑк // Василий Алентей. Алендей, Василий. Курӑксене тайса ҫил вӗрет: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1969. — 254 с.

Е, ҫулран аташса, сӗм вӑрман варринче йӗрсе, кӑшкӑрса, ним тума та аптӑраса ҫӳренӗ пек курӑнать.
Помоги переводом

VIII сыпӑк // Василий Алентей. Алендей, Василий. Курӑксене тайса ҫил вӗрет: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1969. — 254 с.

Сунара кайсассӑн унччен курман хӑрушӑ чӗрчунпа тӗл пулни, «усал вӑя» пӗр-пӗчченех ҫӗнтерни, ӑнланмалла мар ҫут ҫанталӑк пулӑмӗсене курни ҫинчен каласа панисем сӗм авалхи этемӗн чунӗнче вӑйлӑ туйӑмсем ҫуратнӑ.
Рассказы охотников о встречах с невиданным доселе страшным зверем, о победе в единоборстве с нечистой силой, о невероятных природных явлениях поражали воображение древних людей, вызывая сильные чувства.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Тӗрлӗ ӗҫ хушаканӗ, тӗрӗслев-нуша витӗр кӑлараканӗ чылай чухне лӑпӑр карчӑк (е тухатмӑш карчӑк, ҫӗлен, ҫӗлен тӑванӗ Аван патша), вӑл сӗм вӑрман варринче, юхан шыв леш енче пурӑнать.
В роли испытующего, того, кто поручает герою разные задания или учиняет препятствия на его пути, в сказке выступают разные персонажи (колдунья, змей, родич змея Аван-царь), но чаще всего это старуха-упырь, которая живет или в дремучем лесу, или на противоположном берегу реки (близок к образу русских сказок Бабе-Яге).

Паттӑр йӗкӗт асамлӑ майпа ҫурални ҫинчен калакан мотивсен никӗсӗнче сӗм авалхи ҫынсен партеногенез ӑнлавӗ ӳкерӗнсе юлнине куратпӑр.
Мотив чудесного рождения берет свои истоки из архаических представлений о партеногенезе (девственном зачатии).

Ҫапла, чӑваш саламаликӗсемпе паттӑр юмахӗсем хушшинче ҫакнашкал пысӑк пӗрпеклӗхсем пурри пирӗн сӑмахлӑхри паттӑр юмахӗсем (саламаликсем евӗрех) сӗм авалхи жанр пулнине ҫирӗпех ӗнентерет.
Таким образом, наличие тех или иных параллелей у чувашских саламаликов и богатырских сказок еще раз убеждает, что богатырская сказка (как и саламалик) является одним из древнейших жанров чувашского фольклора.

Страницы:

Корпус чувашского языка

Поиск

Шырав ĕçĕ:

Сайт:

Статистика