Корпус чувашского языка

Хӗлле ҫав вырӑнсенче темиҫе уйӑх хушши хӗвел пачах тухмасть, поляр каҫӗ тӑрать.

Зимой в этих краях солнце по нескольку месяцев совсем не появляется, стоит полярная ночь.

1. Поляр зони. // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Баренц тинӗсӗ Кола ҫурутравӗн ҫыранӗ патӗнче хӗлле те шӑнмасть.

Баренцово море у берегов Кольского полуострова не замерзает и зимой.

Тинӗс ҫинчи чикӗсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Унӑн чылай пайне хӗлле кӑна мар, ҫулла та пӑр витсе тӑрать.

Значительная часть его покрыта льдами не только зимой, но и летом.

Тинӗс ҫинчи чикӗсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Эпӗ ҫеҫенхире хӗлле те курнӑ.

Видел я степь и зимой.

Ҫеҫенхирте // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Тыркассемпе хир шӑшийӗсем васкаса ӗҫлеҫҫӗ, — вӗсем хӑйсене валли хӗлле ҫиме апат хатӗрлеҫҫӗ.

Хлопотливо бегали полевые мыши и суслики — они собирали себе запасы пищи на зиму.

Ҫеҫенхирте // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Кунта сивӗсем пулманпа пӗрех, йывӑҫсенчен нумайӑшӗ хӗлле пулсан та ҫулҫине тӑкмаҫҫӗ, ҫулталӑкӗпех ешӗл лараҫҫӗ.

Здесь почти НС бывает морозов, и многие деревья не теряют на зиму листвы, стоят круглый год зелеными.

Поляр ункинчен тропик патне самолетпа кайни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Тундрӑра хӗлле.

В тундре зимой.

Ненецсем епле пурӑнаҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хӗлле пулнӑ.

Была зима.

Кӑнтӑр полюсӗ патне кайни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хӗлле пурӑнмалли ҫуртне чулпа ҫеремрен тӑваҫҫӗ, ҫиелтен пӗр сий пӑр пултӑр тесе шыв сапаҫҫӗ.

Зимнее жилище строят из камней и дерна, сверху его поливают водой, чтобы покрыть слоем льда.

Поляр ҫӗрӗсенче ҫынсем мӗнле пурӑнаҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океан хӗлле — пӑрлӑ пушхир.

Зимою Северный Ледовитый океан — ледяная пустыня.

Ҫурҫӗрти пӑрлӑ океан // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Пӗр вырӑнта нумай пурӑнакан ҫынсем хӑйсем патӗнче кӗркуннепе хӗлле яланах мӗнле ҫанталӑк пулнине, ҫуркуннепе ҫулла мӗнле ҫанталӑк пулнине калама пултараҫҫӗ.

Люди, которые подолгу живут в одной местности, могут сказать, какая погода у них обычна для осени и зимы; какая — для весны и лета.

Климат мӗн вӑл // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хӑш чухне хӗлле ҫил-тӑмансем пулаҫҫӗ, ҫил хӑйпе пӗрле темӗн те вӗҫтерсе ҫавӑрать.

Иногда зимой проносятся снежные бури — метели. Ветер несет с собой огромное количество снежинок и кружит их.

Ҫулталӑк вӑхӑчӗсенче ҫанталӑк епле улшӑнса пырать // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хӗлле ҫилсӗр кунсем сахал пулаҫҫӗ.

Безветреных дней зимой немного.

Ҫулталӑк вӑхӑчӗсенче ҫанталӑк епле улшӑнса пырать // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хӗлле кунсем сивӗ пулаҫҫӗ.

Для зимы обычны морозные дни.

Ҫулталӑк вӑхӑчӗсенче ҫанталӑк епле улшӑнса пырать // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хӗлле хӗвел час тухмасть.

Поздно восходит солнце зимой.

Ҫулталӑк вӑхӑчӗсенче ҫанталӑк епле улшӑнса пырать // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

11. Мӗншӗн пас кӗрӗн юлашки кунӗсенче тата хӗлле пулать?

11. Почему иней образуется поздней осенью и зимой?

Ҫанталӑк ҫинчен мӗн пӗлмелле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

8. Юр мӗншӗн хӗлле ҫӑвать?

8. Почему снег падает зимой?

Ҫанталӑк ҫинчен мӗн пӗлмелле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Кӗркунне шӑнтнӑ чухне тата хӗлле ҫӗр те, йывӑҫсем те чылай сивӗннӗ чухне, вӗсем ҫине сывлӑм ӳкмест, ҫинҫе йӗп пек шурӑ пӑрсем пулаҫҫӗ.

Осенью при заморозках и зимой, когда значительно охлаждаются почва и растения, на их поверхности появляется не роса, а белые ледяные иголочки.

Ҫанталӑк ҫинчен мӗн пӗлмелле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хӗлле, сивӗ чухне, хура пӗлӗтри шыв пӑсӗсем шыв тумламӗ пулас вырӑнне вӗтӗ пӑр йӗпсем пулаҫҫӗ.

Зимой — когда холодно — водяной пар превращается в тучах не в капельки воды, а в крохотные ледяные иголочки.

Ҫанталӑк ҫинчен мӗн пӗлмелле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫулран ҫулах ҫапла пулса пырать: ҫулла — ӑшӑ, хӗлле — сивӗ.

Так из года в год: летом — тепло, а зимой — холодно.

Ҫанталӑк ҫинчен мӗн пӗлмелле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.