Корпус чувашского языка

Ҫав ҫӗркӑмрӑкӗ выртакан вырӑна пӗтӗмпе Донец ҫӗркӑмрӑк бассейнӗ, е тата Донбасс теҫҫӗ.

Вся эта местность, где залегает каменный уголь, называется Донецким каменноугольным бассейном, или Донбассом.

Ҫӗр айӗнчен кӑларакан усӑллӑ япаласемпе промышленность // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫӗр айӗнче ҫак усӑллӑ япаласем ӑҫта тупӑннине ССР Союзӗн картти ҫинче шыраса тупӑр: Кузнецк бассейнӗнчи ҫӗркӑмрӑкӗ ӑҫтине (Новосибирскран кӑнтӑр-хӗвелтухӑҫ енче), нефть ӑҫтине (Печора шывӗн юппи таврашӗнче тата Урал тӑвӗсен хӗвеланӑҫ енчи тайлӑкӗнче), ылттӑн (Лена шывӗ ҫинче тата унӑн Алдан ятлӑ юппи ҫинче).

Найдите на карте СССР, где залегают следующие полезные ископаемые: каменный уголь Кузнецкого бассейна (на юго-восток от Новосибирска), нефть (на притоке реки Печоры и на западном склоне Уральских гор), золото (на реке Лене и на ее притоке Алдане).

Тайган ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япалисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Кузнецк бассейнӗн ҫӗркӑмрӑкӗ промышленноҫа аталантарас ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнса тӑрать.

Уголь Кузнецкого бассейна имеет большое значение для развития промышленности.

Тайган ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япалисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫак ҫулсенче Кузнецк бассейнӗнче ҫӗркӑмрӑкӗ кӑларас е пит сарӑлса кайрӗ.

Широко развернулась в последние годы добыча кузнецкого угля.

Тайган ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япалисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Унта чи лайӑх ҫӗркӑмрӑкӗ пит нумай.

Здесь очень много первосортного угля.

Тайган ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япалисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Кузнецк бассейнӗнчи ҫӗркӑмрӑкӗ пит пысӑк вырӑн йышӑнса тӑрать.

Огромное значение имеет каменный уголь Кузнецкого бассейна.

Тайган ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япалисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Юлашки ҫулсем хушшинче тӗпчесе пӗлнисем тайгара ҫӗр айӗнче нумай пуянлӑх — ылтӑн, ҫӗркӑмрӑкӗ, тӑвар, графит, нефть пуррине палӑртрӗҫ.

Исследования последних лет показали, что в недрах тайги залегают большие богатства: золото, каменный уголь, соль, графит, нефть.

Тайган ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япалисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Кунсӑр пуҫне тата, хӗвелтухӑҫӗнчи ҫав тери вӑрӑм чугун ҫулӗ валли пит те нумай ҫӗркӑмрӑкӗ кирлӗ пулать, — ҫавӑнпа та ӗнтӗ пирӗн Донри ҫӗркӑмрӑкӗ кӑларакан бассейнра ҫирӗп урапа тӑмалла.

Кроме того, снабжение такой огромной восточной магистрали потребует солидных запасов угля, — поэтому мы должны прочной ногой стать в угольном бассейне Дона.

7 // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Толстой, А.Н. Ҫӑкӑр: Царицына оборонӑлани: повесть. — Шупашкар: ЧАССР государство издательстви, 1941. — 244 с.

«Вӑхӑчӗ ҫавӑн пекчӗ: виҫҫӗр килограмм ҫӗркӑмрӑкӗ ҫырса лараҫҫӗ те, хуть пӑхса пурӑн ун ҫиле, хуть пӗр уйӑх хушшине ҫунтарса яр.

«Время такое стояло: угля по триста кило выпишут — хошь смотри на него, хошь за месяц сожги.

Вуниккӗмӗш сыпӑк // Олимпиада Таллерова. Криштоф Е.Г. Ҫу уйӑхӗ — экзамен умӗнхи вӑхӑт: повесть. Вырӑсларан О. Таллерова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1973. — 144 с.

Ҫӗркӑмрӑкӗ те, чӗртавар та турттармаҫҫӗ пуйӑссем.

Поезда не везли уголь и сырьё на заводы.

Умӗн // Александр Галкин. Прилежаева М. П. Ленин пурнӑҫӗ: повесть; Александр Галкин куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1977. — 255 с.

Шыв ҫук, ҫӗркӑмрӑкӗ ҫук, ҫӑкӑр ҫук.

Нет воды, нет угля, нет хлеба.

Тинӗсри хӗрлӗ ялав // Александр Галкин. Прилежаева М. П. Ленин пурнӑҫӗ: повесть; Александр Галкин куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1977. — 255 с.

Ҫӗркӑмрӑкӗ ҫавӑн йышши вӑйлӑ йывӑҫ-курӑксем ӳснӗ тапхӑрта пулса тӑнӑ.

Именно этой обильной растительности обязан своим возникновением каменный уголь.

XX сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ. Жюль Верн. Ҫӗр варрине анса курни: роман. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1947. — 228 с.

Аллӑма ҫӗклесе пӑхрӑм та; вӑл хуп-хура пулса юлнӑ; эпӗ тинкерех пӑхрӑм та ҫӗркӑмрӑкӗ кӑларакан вырӑнта пынине чухласа илтӗм.

Когда я отдернул руку, она была совсем черная; я вгляделся внимательнее: рука была испачкана каменноугольной пылью.

XX сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ. Жюль Верн. Ҫӗр варрине анса курни: роман. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1947. — 228 с.

Ҫӗркӑмрӑкӗ пирӗн пур, анчах ӑна кунта йӑтса килме ҫынни ҫук, мадам тухтӑрӑн салтак пур пулӗ?

Уголь у нас есть, носить только некому, но, я полагаю, мадам доктор будет иметь солдата?

Саккӑрмӗш сыпӑк // Николай Евстафьев. Павленко П.А. Телей: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1953. — 312 с.

Эпӗ халех сире валли пӗр корзинка ҫӗркӑмрӑкӗ илсе килетӗп.

Я сейчас принесу вам корзиночку угля.

Саккӑрмӗш сыпӑк // Николай Евстафьев. Павленко П.А. Телей: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1953. — 312 с.

Руда, ҫӗркӑмрӑкӗ тата ҫур вагон тулмалӑхах пысӑк пӗренесем тиенӗ поездсем хирӗҫ пулса иртсе кайрӗҫ.

Проносились навстречу поезда, груженные рудой, углем и громадными, толщиной в полвагона, бревнами.

Чукпа Гек // Михаил Рубцов. Гайдар, Аркадий Петрович. Ман юлташсем: калавсем; вырӑсларан М. Рубцов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш государство издательстви, 1953. — 158 с. — 105–140 с.

Унӑн пиччӗшӗ хӑйӗн кабинетӗнчи гамбсовӑй кресло ҫинче, ерипен ҫӗркӑмрӑкӗ тӗлкӗшсе тӑракан камин умӗнче, ҫурҫӗр иртнӗ хыҫҫӑн та тахҫанчченех ларчӗ.

Брат его сидел далеко за полночь в своем кабинете, на широком гамбсовом кресле, перед камином, в котором слабо тлел каменный уголь.

IV // Феофан Савиров. Тургенев И.С. Ашшӗсемпе ывӑлӗсем: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1949. — 206 с.

— Эпӗ ҫӗркӑмрӑкӗ туянатӑп, ахӑр.

— Я, может, угля куплю.

Пахчапа мунча хуҫи // Хветӗр Агивер. Василий Шукшин. Пахчапа мунча хуҫи. Вырӑсларан Хв. Акивер куҫарнӑ. КПСС Чӑваш обкомӗн издательстви, 1989. — 52–58 стр.