Корпус чувашского языка

Унта Кара-Кум тата Кызыл-Кум ятлӑ хӑйӑрлӑ пушӑ хирсем урлӑ икӗ пысӑк шыв ҫеҫ юхса каҫса, Арал тинӗсӗ хӗррисем патне ҫитеҫҫӗ.

Только две большие реки пересекают песчаные пустыни Кара-кум и Кызыл-кум и доходят до берегов Аральского моря.

Пушӑ хирсенчи ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

«Типӗ ҫеҫен хирсен зони» ятлӑ тема илсе альбом тӑвӑр.

Составьте альбом на тему «Зона сухих степей».

Типӗ ҫеҫенхирсенчи ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тӑпрара тӑварсем нумай тӗлте солянка ятлӑ курӑксем тӗлпулаҫҫӗ.

В местах, где в почве много солей, встречаются особые растения — солянки.

Типӗ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

«Перекати-поле» ятлӑ курӑк ҫилпе кусса пырать, вӑррисене сапалать.

Катится по ветру и рассеивает семена перекати-поле.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫеҫенхир тӳремлӗхӗн хӗвеланӑҫри пайӗнче тӗлӗнмелле кукӑрланса пысӑк шывсем — Днестр, Днепр, Дон хӑйӗн Донец ятлӑ юппипе, Кубань.

По западной части степной равнины, причудливо извиваясь, протекают большие реки — Днестр, Днепр, Дон с притоком Донцом, Кубань,

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

«Хутӑш вӑрмансен зони» ятлӑ тема илсе альбом тӑвӑр.

Составьте альбом на тему «Зона смешанных лесов».

Ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Халӗ ҫавӑн пек икӗ пысӑк электростанци лартнӑ: пӗри — Ленин ячӗпе тӑракан Шатура станцийӗ, вӑл Мускавран хӗвелтухӑҫ еннелле 135 километрта, тепри — Ленинград патӗнчи «Красный Октябрь» ятлӑ электростанци.

Две большие электростанции: Шатурская электростанция имени Ленина в 135 км на восток от Москвы и «Красный октябрь» под Ленинградом.

Хутӑш вӑрмансен зонинче промышленность епле ӳссе пырать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

«Тайга зони» ятлӑ тема илсе альбом тӑвӑр.

Составьте альбом на тему «Зона тайги».

Игарка — полярти порт // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫӗр айӗнче ҫак усӑллӑ япаласем ӑҫта тупӑннине ССР Союзӗн картти ҫинче шыраса тупӑр: Кузнецк бассейнӗнчи ҫӗркӑмрӑкӗ ӑҫтине (Новосибирскран кӑнтӑр-хӗвелтухӑҫ енче), нефть ӑҫтине (Печора шывӗн юппи таврашӗнче тата Урал тӑвӗсен хӗвеланӑҫ енчи тайлӑкӗнче), ылттӑн (Лена шывӗ ҫинче тата унӑн Алдан ятлӑ юппи ҫинче).

Найдите на карте СССР, где залегают следующие полезные ископаемые: каменный уголь Кузнецкого бассейна (на юго-восток от Новосибирска), нефть (на притоке реки Печоры и на западном склоне Уральских гор), золото (на реке Лене и на ее притоке Алдане).

Тайган ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япалисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

1941 ҫулхи кӗркунне Сарӑтӑва Мускав консерваторине эвакуациленӗ, Сарӑтурипе пӗрлешсе вӑл П.И. Чайковский ячӗллӗ Мускав патшалӑх консерваторийӗ ятлӑ пулса тӑнӑ.

Осенью 1941 года в Саратов была эвакуирована Московская консерватория, временно объединившаяся с Саратовской под названием Московская государственная консерватория имени П. И. Чайковского.

Л.В. Собинов ячӗллӗ Сарӑту патшалӑх консерваторийӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9B.%D0 ... 0%B9%C4%95

Унта хӗл каҫнӑ хыҫҫӑн вӗсем юханшыв тӑрӑх тӑвалла 18 километр кайнӑ та 1652 ҫултанпа Анадырь тӗрми (1771 ҫулта тӗп тунӑ) ятлӑ хӗл каҫмалли вырӑна никӗсленӗ.

Перезимовав там, они прошли вверх по реке 18 километров и заложили зимовье, которое с 1652 года имеет название Анадырский острог (уничтожен в 1771 году).

Анадырь историйӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0% ... 0%B9%D3%97

«Тундра зони» ятлӑ тема илсе альбом тӑвӑр.

Составьте альбом на тему «Зона тундры».

Тундрӑри ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хаҫатсемпе журналсенчен каса-каса илсе тата открыткӑсемпе ӳкерчӗксем пухса «ССР Союзӗн поляр зони» ятлӑ альбом тӑвӑр.

Из открыток, рисунков и иллюстраций из газет и журналов составьте альбом «Полярная зона СССР».

Ҫурҫӗрти поляр облаҫӗ пирӗн ҫанталӑка улшӑнтарни // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Кӑмӑла ҫирӗп тытма челюскинецсем пӗрле пухӑнса кӗнекесем вуланӑ, вылянӑ, юрланӑ, «Не сдадимся» ятлӑ стена хаҫачӗ кӑларнӑ.

Для поддержания бодрого настроения устраивают чтения, игры, пение, выпускают стенгазету «Не сдадимся».

«Челюскин» похочӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Охотск тинӗсӗпе Япона тинӗсӗ хушшинче Сахалин ятлӑ утрав пур.

Между Охотским и Японским морями находится остров Сахалин.

Тинӗс ҫинчи чикӗсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Беринг тинӗсне Охотск тинӗсӗнчен Камчатка ятлӑ ҫурутрав уйӑрса тӑрать.

Берингово и Охотское моря отделяются друг от друга полуостровом Камчаткой.

Тинӗс ҫинчи чикӗсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӑл — Баренц тинӗсӗ, Атлантика океанӗнчен кунталла Гольфстрим ятлӑ ӑшӑ юхӑм килет.

Это — Баренцово море, сюда из Атлантического океана проходит теплое течение Гольфстрим.

Тинӗс ҫинчи чикӗсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пушкин урамӗ енчен ArtTerria аллейинче «Юбилей сӑсарӗ» ятлӑ ҫӗнӗ фотоӳкерчӗк лартнӑ.

Так, на аллее ArtTerria со стороны улицы Пушкина установлена новая фотозона «Юбилейная куница».

Уфара туризм кочӗн ҫӗнӗ элеменчӗсене вырнаҫтарнӑ // Ҫутӑ ҫул. https://sutasul.ru/articles/natsi-proekc ... rn-3490749

Вӑхӑт ыйтнипе унӑн статусӗ те улшӑнчӗ, вӑл халь «этнобиблиотека» ятлӑ пулса тӑчӗ.

От требования времени изменился и его статус, который теперь именуется «этнобиблиотекой».

Этнобиблиотека ӗҫлеме пикенчӗ // Любовь ШУРЯШКИНА. http://kasalen.ru/2023/10/20/%d1%8d%d1%8 ... %87%d3%97/

Калинин ял совечӗн ҫамрӑксемпе ӗҫлекен специалисчӗ А.Д. Зиганшина Усак-Кичури вӑтам шкулта ВИЧ тата СПИД чирӗсене хирӗҫ профилактика ирттерес енӗпе «Хӗрачасемпе арҫын ачасене ВИЧ ятлӑ инкек ҫинчен» темӑпа лекци ирттернӗ.

В СП Калининский сельсовет МОБУ СОШ с.Усак-Кичу специалист по работе с молодёжью Зиганшина А.Д провела лекцию по профилактики Вич и СПИД на тему «Девчонкам и мальчишкам о беде по имени Вич».

ВИЧ тата СПИД чирӗсене хирӗҫ профилактика ирттерес енӗпе лекци пулнӑ // Ҫутӑ ҫул. https://sutasul.ru/articles/syvl-kh/2023 ... ln-3475887