Корпус чувашского языка

Ҫавӑнпа та вӗсене ӗҫ-хӗлӗн пӗтӗм сферине тата пысӑк пӗлтерӗшлӗ йышӑнусем туса хатӗрленӗ ҫӗре явӑҫтарассине тивӗҫтермелле, унпа пӗрлех ҫамрӑксене тӗрлӗ енлӗн аталантармалли тата пултаруллӑ та тухӑҫлӑ ӗҫлемелли майсем туса пани те пӗлтерӗшлӗ.

Поэтому очень важно обеспечить вовлеченность молодых людей во все процессы жизнедеятельности, в выработку важнейших решений, и не менее значимо создавать условия для их разностороннего развития и креативной деятельности.

Чӑваш Республикин Пуҫлӑхӗ Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашне янӑ Ҫыру // Олег Николаев. https://cap.ru/action/activity/sobitiya- ... darstven-1

Чӑваш чӗлхи кӑна, пирӗн халӑх культурине палӑртакан чи пӗлтерӗшлӗ уйрӑмлӑх, тӳре-шарашӑн пӗлтерӗшлӗ ыйтусен шутне кӗмест.

Помоги переводом

Суйлав вӑхӑтӗнчи патшалӑх чӗлхисем // Аҫтахар Плотников. https://chuvash.org/blogs/comments/5738.html

Ун чухне маншӑн кирек мӗнле япала та урӑх пӗлтерӗшлӗ пулса тӑрать: ватӑ хурӑнсен, уйӑх ҫутатнӑ енче хӑйсен кӑтра турачӗсене йӑлтӑртаттараканскерсен, тепӗр енче — тӗмсемпе ҫула хӑйсен хура мӗлкисемпе салхуллӑн хупласа хунӑскерсен сӑнарӗсем те, пӗве шывӗн сасӑ евӗрлӗ тикӗссӗн вӑйланакан лӑпкӑ, чаплӑ йӑлтӑртатӑвӗ те, галерея умне илемлӗ мӗлкесем ӳкерекен чечексем ҫинчи сывлӑм тумламӗсем уйӑх ҫутипе йӑлтӑрани те, пӗве леш енче аҫа путене пӗтпӗлтӗклетни те, мӑн ҫул ҫинчи ҫын сасси те, икӗ ватӑ хурӑн пӗрне-пӗри перӗнсе хуллен, илтӗни-илтӗнми чӗриклетни те, вӑрӑмтуна утиял ӑшӗнче хӑлха ҫывӑхӗнчех сӗрлени те, туратсенчен ҫаклана-ҫаклана типӗ ҫулҫӑсем ҫине панулми ӳкни те, хӑш чухне терраса картлашкисем патнех ҫитсе, хӑйсен симӗс ҫурӑмӗсене уйӑх ҫутинче асамлӑн йӑлтӑртаттаракан шапасем сиккелени те, — ҫаксем пурте маншӑн тӗлӗнмелле пӗлтерӗшлӗ пулса тӑраҫҫӗ — ытла та чаплӑ илеме тата вӗҫне тухман темле телее пӗлтерме тытӑнаҫҫӗ.

Тогда все получало для меня другой смысл: и вид старых берез, блестевших с одной стороны на лунном небе своими кудрявыми ветвями, с другой — мрачно застилавших кусты и дорогу своими черными тенями, и спокойный, пышный, равномерно, как звук, возраставший блеск пруда, и лунный блеск капель росы на цветах перед галереей, тоже кладущих поперек серой рабатки свои грациозные тени, и звук перепела за прудом, и голос человека с большой дороги, и тихий, чуть слышный скрип двух старых берез друг о друга, и жужжание комара над ухом под одеялом, и падение зацепившегося за ветку яблока на сухие листья, и прыжки лягушек, которые иногда добирались до ступеней террасы и как-то таинственно блестели на месяце своими зеленоватыми спинками, — все это получало для меня странный смысл — смысл слишком большой красоты и какого-то недоконченного счастия.

XXXII сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

Ялта тата хулара пурӑнакансене коммуналлӑ хытӑ каяшсене ӗҫе ямалли пысӑк пӗлтерӗшлӗ ҫивӗч ыйтӑва татса пани мӗнлерех пӗлтерӗшлӗ пулнине тӗрӗс ӑнланнӑшӑн тав тӑватӑп.

Выражаю признательность нашим селянам и горожанам за понимание того, как важно решить историческую проблему утилизации твердых коммунальных отходов.

Чӑваш Республикин Пуҫлӑхӗ Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашне янӑ ҫыру (2020) // Михаил Игнатьев. http://www.cap.ru/events/events/2020-god ... /2020-chuv

Дивизире тата корпусра Травкин пӗлтернӗ хыпарсене уйрӑмах пысӑк пӗлтерӗшлӗ ӗҫ вырӑнне хурса йышӑннӑ пулсан, арми штабӗшӗн вара вӗсем, пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулнӑ пулин те, ӗҫе татса паракан япаласем пулман.

Если в дивизии и корпусе данные Травкина были восприняты как событие особой важности, то для штаба армии они имели уже хотя и важное, но вовсе не решающее значение.

Вунпӗрмӗш сыпӑк // Иван Васильев. Эммануил Казакевич. Ҫӑлтӑр: повесть; вырӑсларан И.С. Васильев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1950. — 1622 с.

«Чӑваш Республикин ӗҫ тӑвакан влаҫӗн полномочиллӗ органӗсем аттракционсене патшалӑх регистрацийӗ тӑвассипе ҫыхӑннӑ юридически пӗлтерӗшлӗ ӗҫсем пурнӑҫланӑшӑн илекен патшалӑх пошлинине (ӑна патшалӑх регистрацийӗ тунӑ, юридически пӗлтерӗшлӗ ӗҫсем пурнӑҫланӑ е документсем панӑ вырӑнта куҫарса параҫҫӗ) – 100 процент нормативпа.»;

«государственной пошлины (подлежащей зачислению по месту государственной регистрации, совершения юридически значимых действий или выдачи документов) за совершение уполномоченными органами исполнительной власти Чувашской Республики юридически значимых действий, связанных с государственной регистрацией аттракционов, – по нормативу 100 процентов.»;

Чӑваш Республикин уйрӑм саккунӗсен акчӗсене улшӑнусем кӗртесси ҫинчен (35№ саккун 2019) // Михаил Игнатьев. Закон № 35 от 07 мая 2019 г.

Пысӑк пӗлтерӗшлӗ мероприятие тивӗҫлӗ шайра ирттермешкӗн халӑх хушшинче ӑнлантару ӗҫне йӗркелени кӑна мар, ҫыруҫӑсен тумӗ те пӗлтерӗшлӗ.

Помоги переводом

Пуласлӑхшӑн хамӑр яваплӑ // Валентина СМИРНОВА. «Хыпар», 2016.06.25, 99№

«АККОНД» акционерлӑ обществӑн генеральнӑй директорӗ, Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Валерий Иванов вырӑнти пӗлтерӗшлӗ ыйтусене татса панӑ чухне ялсенче пурӑнакансем тӑрӑшни те пӗлтерӗшлӗ пулнине палӑртрӗ.

Помоги переводом

Хӑйтытӑмлӑх кунӗ иртрӗ // Н.ФЕДОРОВА, А.АЛЕКСАНДРОВА. «Ял ӗҫченӗ», 2016.04.22

Михаил Васильевич ЧР Патшалӑх Канашне янӑ Ҫырура пусӑмласах ҫапла палӑртнӑ: «Хамӑн ҫырусенче эпӗ ял хуҫалӑх пӗлтерӗшлӗ ҫӗрсемпе усӑ курас ӗҫре йӗрке туса ҫитермеллине, тӳрӗ мар кӑмӑллӑ харпӑрлӑхҫӑсемпе арендаторсенчен хӑтӑлмаллине, ҫӗрпе саккунсӑр тата ултавлӑ майпа усӑ курма тата унпа спекуляци тума ирӗк памалла маррине пӗр хут кӑна мар палӑртнӑччӗ. Ял хуҫалӑх пӗлтерӗшлӗ ҫӗрсемпе мӗнле усӑ курнине муниципалитет енчен ҫӗр тӗрӗслевне тухӑҫлӑ йӗркелени ку тӗлӗшпе тумалли пӗрремӗш утӑм тесе шухӑшлатӑп. Ҫӗрпе ҫыхӑннӑ информаци уҫӑ тата уҫӑмлӑ пулмалла».

Помоги переводом

Кашни ҫӗр лаптӑкӗ усӑ кӳтӗр // Валентин ГРИГОРЬЕВ. «Хыпар», 2016, ака, 19; 53-60№

Чӑваш Республикин «Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗ ҫинчен» 2001 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 23-мӗшӗнчи 37 №-лӗ саккунне (Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн ведомоҫӗсем, 2001, 42 №; 2002, 51 №; 2003, 53, 57 №-сем; 2005, 64 №; 2006, 69 №; 2010, 87 №; 2012, 94, 95 №-сем; Чӑваш Республикин Саккунӗсен пуххи, 2013, 3, 7 №-сем; 2014, 11 №; 2015, 5 №) ҫакӑн пек улшӑнусем кӗртес: 1) 4 статьяра: а) 6-мӗш пунктра: пӗрремӗш абзацра «тӑратать» сӑмаха «тӑратма тивӗҫ» сӑмахсемпе улӑштарас, «Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн тупӑш, пурлӑх тата пурлӑх евӗр обязательствӑсен чӑнлӑхне тӗрӗслес енӗпе ӗҫлекен комиссине» сӑмахсем хыҫҫӑн «(малалла ҫавӑн пекех – комисси)» сӑмахсем хушса хурас; иккӗмӗш абзацра «тӑратать» сӑмаха «тӑратма тивӗҫ»сӑмахсемпе улӑштарас; ӑ) ҫакӑн пек ҫырса 61-мӗш пункт хушса хурас: «61. Федерацин «Раҫҫей Федерацийӗн субъекчӗсен патшалӑх влаҫӗн саккунсем кӑларакан (представительлӗ) тата ӗҫ тӑвакан органӗсене йӗркелемелли пӗтӗмӗшле принципсем ҫинчен» 1999 ҫулхи юпа уйӑхӗн 6-мӗшӗнчи 184-ФЗ №-лӗ саккунӗпе килӗшӳллӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ хӑйӗн полномочийӗсене пурнӑҫланӑ чухне интерессен хирӗҫӗвӗ патне илсе пыракан е илсе пыма пултаракан хӑйӗн интересӗсем сиксе тухасси ҫинчен Федерацин «Коррупципе кӗрешесси ҫинчен» 2008 ҫулхи раштав уйӑхӗн 25-мӗшӗнчи 273-ФЗ №-лӗ саккунӗпе килӗшӳллӗн Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗ палӑртакан сӑлтавсем пур чухне тата йӗркепе комиссие пӗлтерме, ҫавӑн пекех ун пек хирӗҫӗве пӗтерес е татса парас тӗлӗшпе мерӑсем йышӑнма тивӗҫ.»; 2) 41 статьян 1-мӗш пунктӗнче «(малалла ҫавӑн пекех – комисси)» сӑмахсене кӑларса пӑрахас; 3) 42 статьян 1-мӗш пунктӗнче: а) пӗрремӗш абзацра «, пырса кӗнӗ укҫа-тенкӗ ҫӑл куҫӗсем ҫинчен сведенисем» сӑмахсене кӑларса пӑрахас, «паракан» сӑмаха «памалли» сӑмахпа улӑштарас; ӑ) «в» ҫум пункт хӑйӗн вӑйне ҫухатнӑ тесе йышӑнас; 4) 7 статьян 5-мӗш пунктне ҫакӑн пек ҫырса предложенисем хушса хурас: «Патшалӑх Канашӗн Председателӗн этем тата гражданин прависемпе ирӗклӗхӗсене тата тивӗҫӗсене пырса тивекен нормативлӑ пӗлтерӗшлӗ хушӑвӗсене, патшалӑх вӑрттӑнлӑхӗ пулса тӑракан сведенисемлӗ е вӑрттӑнлӑхра тытмалли сведенисемлӗ хушусемсӗр е вӗсен уйрӑм положенийӗсемсӗр пуҫне, официаллӑ йӗркепе пичетлесе кӑлармалла Патшалӑх Канашӗн Председателӗн хушӑвӗн тулли текстне Патшалӑх Канашӗн «Интернет» информаципе телекоммуникаци сетӗнчи официаллӑ сайтне (www.gs.cap.ru) вырнаҫтарнине (пичетленине) ӑна официаллӑ йӗркепе пичетлесе кӑларни тесе шутлаҫҫӗ.»; 5) 14 статьяна ҫакӑн пек ҫырса 31-мӗш пункт хушса хурас: «31. Патшалӑх Канашӗн Аппарачӗн Ертӳҫине Патшалӑх Канашӗн Председателӗ хӑйӗн полномочийӗсен срокӗ чухлӗ ӗҫлеме тӑратнӑ тӑрӑххӑн Патшалӑх Канашӗ должноҫа уйӑрса лартать тата должноҫран хӑтарать. Патшалӑх Канашӗн Аппарачӗн Ертӳҫи хӑйӗн тивӗҫӗсен шайӗнчи ыйтусем тӑрӑх хушусем кӑларать. Патшалӑх Канашӗн Аппарачӗн Ертӳҫин этем тата гражданин прависемпе ирӗклӗхӗсене тата тивӗҫӗсене пырса тивекен нормативлӑ пӗлтерӗшлӗ хушӑвӗсене, патшалӑх вӑрттӑнлӑхӗ пулса тӑракан сведенисемлӗ е вӑрттӑнлӑхра тытмалли сведенисемлӗ хушусемсӗр е вӗсен уйрӑм положенийӗсемсӗр пуҫне, официаллӑ йӗркепе пичетлесе кӑлармалла. Патшалӑх Канашӗн Аппарачӗн Ертӳҫин хушӑвӗн тулли текстне Патшалӑх Канашӗн »Интернет« информаципе телекоммуникаци сетӗнчи официаллӑ сайтне (www.gs.cap.ru) вырнаҫтарнине (пичетленине) ӑна официаллӑ йӗркепе пичетлесе кӑларни тесе шутлаҫҫӗ.».

Внести в Закон Чувашской Республики от 23 июля 2001 года № 37 "О Государственном Совете Чувашской Республики" (Ведомости Государственного Совета Чувашской Республики, 2001, № 42; 2002, № 51; 2003, № 53, 57; 2005, № 64; 2006, № 69; 2010, № 87; 2012, № 94, 95; Собрание законодательства Чувашской Республики, 2013, № 3, 7; 2014, № 11; 2015, № 5) следующие изменения: 1) в статье 4: а) в пункте 6: в абзаце первом слово "представляет" заменить словами "обязан представить", после слов "комиссию Государственного Совета Чувашской Республики по контролю за достоверностью сведений о доходах, об имуществе и обязательствах имущественного характера" дополнить словами "(далее также – комиссия)"; в абзаце втором слово "представляет" заменить словами "обязан представить"; б) дополнить пунктом 61 следующего содержания: "61. В соответствии с Федеральным законом от 6 октября 1999 года № 184-ФЗ "Об общих принципах организации законодательных (представительных) и исполнительных органов государственной власти субъектов Российской Федерации" депутат Государственного Совета при наличии оснований и в порядке, которые определяются Государственным Советом Чувашской Республики в соответствии с Федеральным законом от 25 декабря 2008 года № 273-ФЗ "О противодействии коррупции", обязан сообщать в комиссию о возникновении личной заинтересованности при осуществлении своих полномочий, которая приводит или может привести к конфликту интересов, а также принимать меры по предотвращению или урегулированию такого конфликта."; 2) в пункте 1 статьи 41 слова "(далее также – комиссия)" исключить; 3) в пункте 1 статьи 42: а) в абзаце первом слова ", сведения об источниках получения средств" исключить, слово "представляемых" заменить словом "представляемые"; б) подпункт "г" признать утратившим силу; 4) пункт 5 статьи 7 дополнить предложениями следующего содержания: "Распоряжения Председателя Государственного Совета, имеющие нормативный характер, затрагивающие права, свободы и обязанности человека и гражданина, подлежат официальному опубликованию, кроме распоряжений или отдельных их положений, содержащих сведения, составляющие государственную тайну, или сведения конфиденциального характера. Официальным опубликованием распоряжения Председателя Госу­дарственного Совета считается размещение (опубликование) его полного текста на официальном сайте Государственного Совета в информационно-телекоммуника­ционной сети "Интернет" (www.gs.cap.ru)."; 5) статью 14 дополнить пунктом 31 следующего содержания: "31. Руководитель Аппарата Государственного Совета назначается и освобождается от должности Государственным Советом по представлению Председателя Государственного Совета на срок его полномочий. Руководитель Аппарата Государственного Совета издает распоряжения по вопросам, находящимся в его компетенции. Распоряжения Руководителя Аппарата Государственного Совета, имеющие нормативный характер, затрагивающие права, свободы и обязанности человека и гражданина, подлежат официальному опубликованию, кроме распоряжений или отдельных их положений, содержащих сведения, составляющие государственную тайну, или сведения конфиденциального характера. Официальным опубликованием распоряжения Руководителя Аппарата Государственного Совета считается размещение (опубликование) его полного текста на официальном сайте Государственного Совета в информационно-телекоммуникационной сети "Интернет" (www.gs.cap.ru).".

Чӑваш Республикин уйрӑм саккунӗсен акчӗсене улшӑнусем кӗртесси ҫинчен // Михаил Игнатьев. «Хыпар», 2016, пуш, 10; 31№

Чӑваш Енре пӗр-пӗринпе тупӑшса ӗҫлессине лайӑх витӗм кӳрес тӗллевпе чи малтан аталантармалли социаллӑ пӗлтерӗшлӗ рыноксен шутне - ял хуҫалӑх продукцийӗ туса илекенсемпе ӑна тирпейлекенсен, социаллӑ пӗлтерӗшлӗ рыноксен йышне шкул ҫулне ҫитичченхи ачасене пӗлӳ парас, эмелпе медицина хатӗрӗсем сутассине ваккӑн йӗркелес ӗҫсен, медицинӑн, пурӑнмалли ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑхӑн, вак суту-илӗвӗн, ҫыхӑнӑвӑн, пурӑнмалли ҫурт строительствин пулӑшу ӗҫӗсен рынокӗсене кӗртнӗ.

Помоги переводом

Бизнес-пĕрлĕх: «Тупăшу шайĕ пысăк!» // С.СЕРЕГИН. «Хыпар», 2016, пуш, 10; 31№

Абдулхарис Абдулхаковичӑн районӑн социаллӑ пурнӑҫпа экономика аталанӑвне тата района ҫӗнӗрен чӗртсе тӑратас ӗҫе хӑйӗнчен пысӑк пай кӗртни пӗлтерӗшлӗ.

Помоги переводом

Тӳрӗ сӑмахлӑ, ялшӑн тӑрӑшакан // Гулия Фаизова. https://chuprale-online.ru/news/khyparse ... -tarasakan

Предприяти Вӑрмар муниципаллӑ округӗн социаллӑ пурнӑҫӗпе экономика аталанӑвӗшӗн пӗлтерӗшлӗ вырӑн йышӑнать, тухӑҫлӑ та кӑтартуллӑ ӗҫлет.

Помоги переводом

Промышленноҫ аталанӑвӗ пӗлтерӗшлӗ // Эвелина МИХАЙЛОВА. http://gazeta1931.ru/urmary/12445-promys ... p-lter-shl

Ятарлӑ ҫар операцине икӗ ҫул ӗнтӗ хутшӑнакан ҫынпа куҫа-куҫӑн тӗл пулса калаҫни вӗсемшӗн пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулнӑ.

Помоги переводом

Ачасен ҫырӑвӗсем салтаксене вӑй кӳреҫҫӗ // Ирина ДАНИЛОВА. http://gazeta1931.ru/urmary/12448-achase ... v-j-k-recc

Лентӑсемпе ременьсем пысӑк нагрузкӑна чӑтма пултараҫҫӗ, ҫакӑ салтаксен хӑрушсӑрлӑхӗшӗн пӗлтерӗшлӗ.

Помоги переводом

Ҫар операцине хутшӑнакансен ҫемйисем тимлӗхре // Эвелина МИХАЙЛОВА. http://gazeta1931.ru/urmary/12449-car-op ... -timl-khre

Ҫапӑҫу хирӗнчен ывӑлне, мӑшӑрне кӗтекен хӗрарӑмсемшӗн Калашников автомачӗ валли ременьсене, хӳтлӗх жилечӗсене /бронежилетсем\, наҫилккасене тата ытти нумай япаласене заводра еплерех туса кӑларнине хӑйсен куҫӗпе курни пӗлтерӗшлӗ пулчӗ.

Помоги переводом

Ҫар операцине хутшӑнакансен ҫемйисем тимлӗхре // Эвелина МИХАЙЛОВА. http://gazeta1931.ru/urmary/12449-car-op ... -timl-khre

Пухӑннисем ку вырӑн ҫитӗнекен ӑрӑва патриотлӑ воспитани парас ӗҫре пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулнине палӑртрӗҫ.

Помоги переводом

Паттӑрлӑх нихӑҫан та манӑҫмасть // Вӑрмар тӑрӑхӗ. http://gazeta1931.ru/urmary/12452-patt-r ... -man-cmast

Раҫҫей Президенчӗ Владимир Путин учитель профессине ҫӗршывшӑн пархатарлӑ та питӗ пӗлтерӗшлӗ професси тесе асӑннӑ.

Помоги переводом

Путин учитель профессине ҫӗршывшӑн пархатарлӑ та пӗлтерӗшлӗ тесе каланӑ // Марина Иванова. https://sutasul.ru/articles/v-rent/2024- ... an-3956209

Путин учитель профессине ҫӗршывпа обществӑшӑн пархатарлӑ та пӗлтерӗшлӗ тенӗ.

Помоги переводом

Путин учитель профессине ҫӗршывшӑн пархатарлӑ та пӗлтерӗшлӗ тесе каланӑ // Марина Иванова. https://sutasul.ru/articles/v-rent/2024- ... an-3956209

Халӑх уявӗсем те йӑла-йӗркесемпе паллашас ӗҫре пӗлтерӗшлӗ вырӑн йышӑнаҫҫӗ.

Помоги переводом

Йӑла-йӗркесемпе ачаран паллаштараҫҫӗ // Хӗрлӗ Чутай тӑрӑхӗ. http://nashazhizn21.ru/obshchestvo/15044 ... lashtaracc